ຄົນຫວຽດນາມມີຈັກນາມສະກຸນ?
ຍສໝ - ຄົນສະໄໝກ່ອນເວົ້າວ່າ “ເປັນໃພ້ຮ້ອຍນາມສະກຸນ” ຫລື “ເປັນລູກຫຼານຮ້ອຍນາມສະກຸນ”... ແລ້ວຮ້ອຍນາມສະກຸນຢູ່ທີ່ນີ້ແມ່ນນາມສະກຸນໃດ, ຄົນຫວຽດນາມ ມີ 100 ນາມສະກຸນຫຼືບໍ່?
ຍສໝ - ຄົນສະໄໝກ່ອນເວົ້າວ່າ “ເປັນໃພ້ຮ້ອຍນາມສະກຸນ” ຫລື “ເປັນລູກຫຼານຮ້ອຍນາມສະກຸນ”... ແລ້ວຮ້ອຍນາມສະກຸນຢູ່ທີ່ນີ້ແມ່ນນາມສະກຸນໃດ, ຄົນຫວຽດນາມ ມີ 100 ນາມສະກຸນຫຼືບໍ່?
ຍສໝ - ວັນບຸນໄຫວ້ພະຈັນປີ 2023 ພວມດຳເນີນໄປດ້ວຍການເຄື່ອນໄຫວຫຼາຍຢ່າງໃນທົ່ວປະເທດ. ຢູ່ນະຄອນ ເຫ້ວ, ຊຸມມື້ນີ້, ແຂກທ່ອງທ່ຽວໄດ້ເຂົ້າຮ່ວມງານບຸນໂຄມໄຟ ເຫ້ວ ປີ 2023.
ຕອນບ່າຍວັນທີ 21 ທັນວາ, ທ່ານປະທານຄະນະກຳມະການສູນກາງແນວໂຮມປະເທດຊາດ ຫວຽດນາມ ໂດວັນຈຽນ ໄດ້ໄປຢ້ຽມຢາມ, ອວຍພອນພໍ່ແມ່ປະຊາຊົນຊາວຄຼິດ ເນື່ອງໃນໂອກາດວັນບຸນຄຼິດສະມາດຢູ່ສຳນັກສັງຄະນາຍົກແຂວງ ກອນຕຸມ.
ຫວ່າງແລ້ວນີ້, ຢູ່ນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນ ໄດ້ດຳເນີນພິທີອັດກອງປະຊຸມໃຫຍ່ ສະມາຄົມ ຊາວຫວຽດນາມ ອາໄສຢູ່ລາວ ຄັ້ງທີ III, ອາຍຸການ 2022 -2026.
ຍສໝ - ເຖິງວ່າຈະມີຝົນຕົກກໍ່ຕາມ, ແຕ່ຍັງມີພຸດທະສາສະນິກະຊົນ ແລະ ປະຊາຊົນເປັນຈຳນວນຫຼວງຫຼາຍມາຮ່ວມບຸນເຂົ້າປະດັບດິນ.
ຍສໝ - ບຸນເຂົ້າປະດັບດິນ - ລະດູຕອບບຸນແທນຄຸນ ບໍ່ພຽງແຕ່ແມ່ນພິທີກຳ ຂອງພຸດທະສາສະນິກະຊົນ, ວັນບຸນຂອງບັນດາລູກຫຼານຂອງພຣະພຸດທະເຈົ້າ ເທົ່ານັ້ນ, ແຕ່ຍັງກາຍເປັນຄວາມງາມທາງດ້ານວັດທະນະທຳທີ່ເປັນມູນເຊື້ອ ຂອງຊາວ ຫວຽດນາມ.
ຍສໝ - ງານວາງສະແດງລວມມີ 3 ຫົວຂໍ້: ຊຸດອາພອນລາດຊະວົງ; ຊຸດອາພອນ ເຈົ້ານາຍ, ທະຫານ; ຊຸດອາພອນຜູ້ເສັງໄດ້ຄະແນນສູງສຸດ. ດ້ວຍເອກະສານ, ພາບຖ່າຍ, ວັດຖຸພັນ, ຊຸດອາພອນໃນປະຊາຊົນທຸກຊັ້ນຄົນໃນສະໄໝເຈົ້າຊີວິດ ຫງວຽນ ກວ່າ 120 ຢ່າງ.
ຍສໝ - ໃນພະລາຊະວັງ, ໃນສະໄໝລາຊະວົງ ເລ, ກະສັດ ແລະ ລາຊະວົງ ໄດ້ຈັດພິທີຢ່າງສົມກຽດ, ພິທີກຳໄຫວ້ ບູຊາບັນພະບຸລຸດ, ພິທີມອບວີ... ໃຫ້ບັນດາເຈົ້ານາຍ ສະແດງໃຫ້ເຫັນເຖິງສິດອໍານາດຂອງເຈົ້າຊີວິດ ແລະ ນໍາມາເຊິ່ງຄຸນຄ່າຂອງມະນຸດທີ່ເລິກເຊິ່ງ.
ຍສໝ - ຕາມຄວາມໝາຍຈີນ-ຫວຽດນາມ, "ດວານ" ແປວ່າເປີດສາກ, "ງໍ້" ແມ່ນເວລາ 11 ໂມງຫາ 1 ໂມງຕອນບ່າຍ. ສະນັ້ນ, ການກິນບຸນເຕັດດວານງໍ້ແມ່ນມັກກິນໃນຕອນທ່ຽງ.
ຍສໝ - ລຸ້ນ 8X ຂອງພວກຂ້າພະເຈົ້າ, ບໍ່ວ່າຈະຢູ່ໃນເມືອງ ຫຼື ຊົນນະບົດ, ຫຼາຍ ຫຼືຫນ້ອຍກໍ່ໄດ້ມີຄວາມຊົງຈໍາຂອງຊຸມວັນລະດູຮ້ອນທີ່ຮ້ອນປານແຜດເຜົາ. ເມື່ອຮອດລະດູດອກຝາງແດງ, ສຽງຈັກຈັ່ນ ເປັນສັນຍານວ່າ ຊຸມມື້ໃນລະດູຮ້ອນສາມາດໄປຫຼິ້ນໄດ້ຢ່າງເສລີ, ບໍ່ຕ້ອງຫ່ວງເລື່ອງຮຽນຫນັງສື.
ຍສໝ - ນະຄອນເຈົາດົກ, ແຂວງອານຢາງ ໄດ້ກຽມພ້ອມງານບຸນຂວັນບ່າຈົ໊ວສື ພູຊາມ ແຕ່ວັນທີ 22-27 ພຶດສະພາ (ກົງກັບວັນທີ 22-27 ເມສາ ຕາມຈັນທະປະຕິທິນ).
ຍສໝ - ມີແມ່ຍິງຊົນເຜົ່າ ເຮີເຣ ຄົນໜຶ່ງຢູ່ດິນແດນເຕືອງເຢືອງ, ແຂວງເງະອານ ພວມມີຄວາມຫວັງຢາກຮັກສາສີສັນວັດທະນະທຳທີ່ເປັນມູນເຊື້ອຂອງຊາດໃຫ້ແກ່ພໍ່ແມ່ປະຊາຊົນ ແລະ ຄົນລຸ້ນຫຼັງ. ນັ້ນແມ່ນນັກສິລະປະປິນດີເດັ່ນ ດິງທິມິງງວຽດ.
ຍສໝ - ຫວ່າງແລ້ວນີ້, ຢູ່ເຂດປູສະນີຍະສະຖານແຫ່ງຊາດພິເສດ ແບກດັ່ງ, ເທດສະບານເມືອງກວາງອຽນ (ກວາງນິງ), ງານບຸນປະເພນີ ແບກດັ່ງ ໄດ້ໄຂຂຶ້ນ, ສະເຫຼີມສະຫຼອງ 1084 ປີແຫ່ງວັນໄຊຊະນະ ແບກດັ່ງ (938-2022).
ຍສໝ - ນີ້ແມ່ນໜຶ່ງໃນບັນດາພິທີກໍາພື້ນເມືອງໃນໂຄງການໄຫວ້ບູຊາເຈົ້າຊີວິດຮຸ່ງ - ງານບຸນວິຫານຮຸ່ງ ປະຈໍາປີ ແລະ ໄດ້ຮັກສາມາແຕ່ດົນນານ...
ຍສໝ - ງານບຸນ ຫໍໄຢ ປີ 2022 ດຳເນີນແຕ່ວັນທີ 3 - 8 ເດືອນ 3 (ຕາມຈັນທະປະຕິທິນ).
ໂດຍແມ່ນໜຶ່ງໃນບັນດາຊົນເຜົ່າທີ່ດຳລົງຊີວິດມາແຕ່ດົນນານຢູ່ເຂດໄຕງວຽນ, ຊົນເຜົ່າເກີຮໍ ເວົ້າລວມ ແລະຊາວເກີຮໍເຊີເຣ ຢູ່ເມືອງ ຢີລີງ, ແຂວງ ເລິມດົ່ງ ເວົ້າສະເພາະ ເຂົາເຈົ້າມີມູນເຊື້ອວັດທະນະທໍາທີ່ອຸດົມສົມບູນ, ຫຼາຍຮູບ ຫຼາຍແບບ ແລະເຕັມໄປດ້ວຍສີສັນທີ່ເປັນເອກະລັກສະເພາະຂອງເຜົ່າຕົນ.
ຍສໝ - ໝູ່ບ້ານທູບ ກວາງຟຸເກົ່າ ເຮັດໃຫ້ຜູ້ໃດທີ່ມາຢູ່ທີ່ນີ້ ລ້ວນແຕ່ຕິດໃຈກັບ ມັດທູບສີແດງຄື “ຊໍ່ດອກໄມ້” ທີ່ເຈີດຈ້າ ພາຍໃຕ້ແສງຕາເວັນ.
ຍສໝ - ພາຍຫຼັງຈາກສຽງຟ້າຮ້ອງລັ່ນໃນຕົ້ນປີ, ບັນດາໝໍພອນໃນບາງເມືອງເຂດພູດອຍຂອງແຂວງເງາະອ່ານ ຈັດບຸນກິນກຸດເຫຼົ້າໄຫດອກໄມ້ ແລະ ບຸນກຸດສັງຂານ. ນັ້ນກໍເປັນງານບຸນທຳອິດໃນປີໃໝ່ຕາມປະເພນີຂອງເຜົ່າໄຕພື້ນເມືອງ
ຍສໝ - ໄປວັດບູຊານົບໄຫວ້ໃນຕົ້ນປີແມ່ນວັດທະນະທຳພື້ນເມືອງທີ່ມີມາແຕ່ດົນນານ, ໄດ້ສ້າງສີສັນວັດທະນະທຳທີ່ຫຼາກຫຼາຍ ແລະ ເຂັ້ມຂົ້ນໄປດ້ວຍສີສັນຊາດຂອງຊາວຫວຽດນາມ. ໃນຊຸມວັນຕົ້ນລະດູບານໃໝ່, ຫຼາຍຄອບຄົວໄປວັດວາອາຮາມເພື່ອພາວະນາໃຫ້ມີຄວາມສະຫງົບສຸກ ແລະໂຊກດີໃນປີໃໝ່.
ໃນຕອນເຊົ້າຂອງວັນທີ 14 ກຸມພາ, ປະຊາຊົນ ຮ່າໂນ້ຍ ມີຄວາມຈັບໃຈ ແລະ ແປກປະຫຼາດໃຈ ເມື່ອເຫັນຖະໜົນສາຍຕ່າງໆຂອງນະຄອນ ເຕັມໄປດ້ວຍດອກໄມ້ຢ່າງສວຍງາມໃນວັນແຫ່ງຄວາມຮັກ.
ຍສໝ - ວັນທີ 8 ມັງກອນເດືອນຈຽງຂອງທຸກໆປີ, ຖະໜົນເລກວາງຊຸງ (ເມືອງ 6) ໄດ້ຫັນເປັນຕະຫຼາດທີ່ເປັນເອກະລັກສະເພາະ, ພິເສດແມ່ນການຂາຍອ້ອຍເຫຼືອງ, ສົດ, ແລະທຸກຂະໜາດເພື່ອຮັບໃຊ້ປະຊາຊົນໃນພິທີ “ຂວັນ” ຟ້າແຖນ.
ຍສໝ - “ອົບອຸ່ນ, ມ່ວນຊື່ນ ແລະ ແຊບນົວ” ແມ່ນຄວາມຮູ້ສຶກຂອງ Etienne Mahler (1987), ນັກສຶກສາເຢຍລະມັນ ທີ່ພາກວິຊາຫວຽດນາມວິທະຍາ, ມະຫາວິທະຍາໄລວິທະຍາສາດສັງຄົມ ແລະ ມະນຸດສາດ, ມະຫາວິທະຍາໄລແຫ່ງຊາດຮ່າໂນ້ຍ ພາຍຫຼັງຫຼາຍປີທີ່ຕ້ອນຮັບວັນບຸນເຕັດປີໃໝ່ພື້ນເມືອງຫວຽດນາມ.
ຍສໝ - ບຸນປີໃໝ່ປະຈໍາຊາດຕາມຈັນທະປະຕິທິນແມ່ນບຸນໃຫຍ່ທີ່ສຸດໃນປີຂອງທົ່ວປວງ ຊົນທັງຊາດ. ບັນດາພິທີ, ຮີດຄອງປະເພນີບຸນເຕັດໄດ້ສະແດງໃຫ້ເຫັນເຖິງວັດທະນະທຳຂອງຫວຽດນາມ, ວັດທະນະທຳສິລະປະໃນຊີວິດການເປັນຢູ່ (ເຊັ່ນ: ການນິຍົມດອກຄາຍ, ການຂຽນຄຳກອນຄູ່...), ວັດທະນະທຳເຄື່ອງນຸ່ງ, ວັດທະນະທຳອາຫານການກິນ (ຮີດຄອງປະເພນີຫໍ່ເຂົ້າຕົ້ມ, ບັ່ນເຕັດ, ຈັດໝາກໄມ້ 5 ປະເພດ …).
ຍສໝ - ໃນຂອບເຂດຊຸມຊົນ, ພິທີສົມມະນາຄຸນເທບພະເຈົ້າຂອງຊາວເຜົ່າບານາ ມີຂອບ ຂະໜາດໃຫຍ່ກວ່າ ດ້ວຍການຮ່ວມແຮງຮ່ວມໃຈຂອງທຸກຄອບຄົວ, ທຸກຄົນ.
ຍສໝ - ຊີວິດປະຈຳວັນຢູ່ແຂວງ ຟູເຕີນ (ຟູອຽນ) ຍາມໃດກໍ່ຄຸ້ນເຄີຍກັບສຽງກະສອບ ແລະ ເຕັມໄປດ້ວຍສີສັນຂອງມັດຜືຕາກແດດ ແລະລົມແຮງ. ອາຊີບຕໍ່າສາດມີມາເປັນເວລາຫຼາຍຮ້ອຍປີແລ້ວ, ອາຊີບແມ່ນໄດ້ຮັບການສືບທອດຈາກພໍ່ສູ່ລູກໃນເຂດຊົນນະບົດນີ້.
ຍສໝ - ໝູ່ບ້ານຫັດຖະກຳພື້ນເມືອງ ກວາງຟຸເກົ່າ ຕັ້ງຢູ່ຫ່າງຈາກໃຈກາງນະຄອນຫຼວງ ຮ່າໂນ້ຍ ປະມານ 35 ກິໂລແມັດ. ອາຊີບເຮັດທູບທຽນຢູ່ຕາແສງ ກວາງຟຸເກົ່າ (ເມືອງອືງຮ່ວາ, ຮ່າໂນ້ຍ) ມີມາແຕ່ປະມານ 100 ປີແລ້ວ.
ຍສໝ - ຫວ່າງແລ້ວນີ້, ຄະນະບໍລິຫານງານສູນກາງຊາວໜຸ່ມກອມມູນິດ ໂຮ່ຈີມິນ ໄດ້ສົມທົບກັບບໍລິສັດເບຍ ໄຊງ່ອນ ເລີ່ມດຳເນີນລາຍການ “ບຸນເຕັດໃນ ຄອບຄົວດຽວກັນ” ຢູ່ນະຄອນ ໂຮ່ຈີມິນ.
ຍສໝ - ພິທີບຸນເຕັດຫວຽດ ພື້ນເມືອງໄດ້ວາດພາບ ແລະ ແນະນຳໃຫ້ປະຊາຊົນເຂົ້າໃຈເຖິງຄວາມງາມດ້ານວັດທະນະທຳຂອງຊາດກວ່າອີກ.
ຍສໝ - ສຽງແຄນດັງກ້ອງໄປຄຽງຄູ່ກັບຊີວິດຂອງຊາວເຜົ່າມົ້ງ, ທັງຊ່ວຍເຊື່ອມຕໍ່ກັບເທວະດາ ແລະສິ່ງສັກສິດ, ທັງເປັນອຸປະກອນສະແດງ, ເຮັດໃຫ້ບັນເທົາຄວາມທຸກໂສກເປັນຫ່ວງ, ແບ່ງປັນຄວາມຄິດເຫັນ, ນໍ້າໃຈ, ສະໜິດຕິດພັນວົງຄະນະຍາດ, ເຊື່ອມຕໍ່ຄວາມຮັກຄູ່ບ່າວສາວ.
ສິລະປະຟ້ອນແຊ່ຂອງຊົນເຜົ່າ ໄທ ແມ່ນການດຳເນີນຊີວິດວັດທະນະທຳທີ່ເປັນເອກະລັກສະເພາະ, ເປັນສັນຍາລັກໃຫ້ແກ່ຊີວິດທາງດ້ານຈິດໃຈຂອງປະຊາຊົນເຜົ່າ ໄທ ຢູ່ ຫວຽດນາມ.