ການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ ຖືກຖືວ່າເປັນສິ່ງທ້າທາຍໜຶ່ງທີ່ໃຫຍ່ທີ່ສຸດສຳລັບມະນຸດຊາດ ໃນສະຕະວັດທີ XXI ແລະ ເປັນອຸປະສັກໜຶ່ງໃນຂະບວນວິວັດການພັດທະນາຂອງສັງຄົມ. ຕາມໂຄງການພັດທະນາແຫ່ງສະຫະປະຊາຊາດ (UNDP), ການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດຈະພາໃຫ້ເກີດຄວາມສ່ຽງທີ່ໜັກໜ່ວງ 5 ປະການໃຫ້ແກ່ການພັດທະນະ, ຄື: 1- ການຫລຸດຜ່ອນໃນຜົນຜະລິດກະສິກຳ; 2- ຫລຸດຜ່ອນຄວາມປອດໄພດ້ານຊັບພະຍາກອນນ້ຳ; 3- ການເພີ່ມຂຶ້ນຂອງປາກົດການອາກາດທີ່ຮຸນແຮງ, ໂດຍສະເພາະແມ່ນບໍລິເວນຊາຍຝັ່ງທະເລ; 4- ການເສື່ອມສະພາບຂອງລະບົບນິເວດ; 5- ຄວາມສ່ຽງເພີ່ມຂຶ້ນຂອງໂລຄາພະຍາດ.
ເພາດສະນັ້ນ, ການເປັນເຈົ້າການຮັບມືກັບການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດຈຶ່ງເປັນການເຄື່ອນໄຫວທີ່ມີຄວາມໝາຍສຳຄັນພິເສດ, ມີບົດບາດກໍ່ຮ່າງສ້າງຮູບຄືນໃໝ່ ໂຄງສ້າງການຮັກສາຄວາມປອດໄພທີ່ບໍ່ເປັນແບບດັ້ງເດີມ, ເຊັ່ນ ສະບຽງອາຫານ - ພະລັງງານ - ຊັບພະຍາກອນນ້ຳ, ປະກອບສ່ວນເຂົ້າໃນການພັດທະນາແບບຍືນຍົງ. ບັນດາປະເທດ, ອົງການຈັດຕັ້ງທີ່ບໍ່ແມ່ນລັດຖະບານໃນໂລກ ກໍ່ໄດ້ເຂົ້າເຖິງບັນຫາການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ ດ້ວຍຫຼາຍວິທີຮັບມືທີ່ຕ່າງກັນ, ນັບແຕ່ການກໍ່ສ້າງນະໂຍບາຍ ຈົນເຖິງການລະດົມຊັບພະຍາກອນ ແລະ ເຊື່ອມຕໍ່ການປະຕິບັດ. ເກືອບທັງໝົດທຸກຝ່າຍທີ່ເຂົ້າຮ່ວມ ອະນຸສັນຍາກອບຂອງສະຫະປະຊາຊາດ ວ່າດ້ວຍການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ ລ້ວນແຕ່ໄດ້ກໍ່ສ້າງໃຫ້ຕົນມີແຜນງານ, ແຜນການຮັບມືກັບການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ ຕາມວິທີທີ່ຕ່າງກັນ: ໃນຂະນະທີ່ບັນດາປະເທດທີ່ພັດທະນາແລ້ວ ມີແຜນລວມສູນຄວາມພະຍາຍາມ ເຂົ້າໃນບັນດາວິທີຫລຸດຜ່ອນການປ່ອຍອາຍພິດທີ່ພາໃຫ້ເກີດ “ຜົນກະທົບເຮືອນແກ້ວ” ນັ້ນ ບັນດາປະເທດກຳລັງພັດທະນະພັດມີທ່າອຽງບຸລິມະສິດໃຊ້ບັນດາມາດຕະການປັບໃຫ້ຄ່ອງຕົວກັບການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ.
ຫວຽດນາມເປັນໜຶ່ງໃນບັນດາປະເທດທີ່ຖືກຜົນກະທົບຢ່າງໜັກໜ່ວງຈາກການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ, ດັ່ງນັ້ນ ຫວຽດນາມໄດ້ເປັນເຈົ້າການຄົ້ນຄວ້າ, ກໍ່ສ້າງ ແລະ ຜັນຂະຫຍາຍບັນດາແຜນງານ, ແຜນການຮັບມືກັບການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ ໂດຍຜ່ານບັນດາໄລຍະດັ່ງຕໍ່ໄປນີ້:
ໄລຍະທີໜຶ່ງ: ເລີ່ມເຄື່ອນໄຫວ, ເຊື່ອມໂຍງສາກົນກ່ຽວກັບການຮັບມືກັບການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ (ກ່ອນປີ 2008)
ແນໃສ່ຈຳກັດຜົນກະທົບດ້ານລົບຂອງການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ, ອະນຸສັນຍາກອບຂອງສະຫະປະຊາຊາດ ວ່າດ້ວຍການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ (UNFCCC) ໄດ້ຮັບການຮັບຮອງໃນເດືອນມິຖຸນາ 1992 ຢູ່ນະຄອນ ຣີໂອດິ ເຈເນໂຣ (ປະເທດ ບຣາຊີນ). ເປົ້າໝາຍສຸດທ້າຍຂອງ UNFCCC ແມ່ນຮັກສາຄວາມເຂັ້ມຂຸ້ນຂອງອາຍແກັສທີ່ພາໃຫ້ເກີດ “ຜົນກະທົບເຮືອນແກ້ວ” ໃນອາກາດ ໃຫ້ຢູ່ໃນລະດັບທີ່ອາດຈະກີດກັ້ນການແຊກແຊງທີ່ເປັນອັນຕະລາຍຂອງມະນຸດຕໍ່ລະບົບອາກາດ ໄດ້. UNFCCC ຈັດແບ່ງບັນດາປະເທດໃນໂລກອອກເປັນ 2 ກຸ່ມ: ກຸ່ມທີ 1- ບັນດາຝ່າຍໃນພາກຜະໜວກທີ I - ບັນດາປະເທດຈະເລີນພັດທະນາແລ້ວ ແລະ ບັນດາປະເທດທີ່ມີພື້ນຖານເສດຖະກິດຫັນປ່ຽນ - ເປັນບັນດາປະເທດທີ່ມີການປ່ອຍອາຍແກັສເຮືອນແກ້ວຫຼາຍ, ພາໃຫ້ກໍເກີດການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ ແລະ ກຸ່ມທີ 2 - ບັນດາຝ່າຍທີ່ບໍ່ຢູ່ໃນພາກຜະໜວກທີ I ປະກອບມີບັນດາປະເທດກຳລັງພັດທະນາ. ຫຼັກການຂອງ UNFCCC ແມ່ນ ທຸກຝ່າຍຕ້ອງເຂົ້າຮ່ວມການປົກປັກຮັກສາລະບົບອາກາດ ເພື່ອຜົນປະໂຫຍດລວມຂອງມະນຸດຊາດ ບົນພື້ນຖານສະເໝີພາບ ແລະ ສອດຄ່ອງກັບ “ຄວາມຮັບຜິດຊອບລວມ ແຕ່ມີການຈຳແນກ”.
ອະນຸສັນຍາ ກີໂອໂຕ ວ່າດ້ວຍການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ ໄດ້ຮັບການຮັບຮອງໂດຍບັນດາຝ່າຍທີ່ເຂົ້າຮ່ວມ UNFCCC ໃນເດືອນທັນວາ 1997 ຢູ່ທີ່ນະຄອນ ກີໂອໂຕ (ປະເທດ ຍີ່ປຸ່ນ). ອະນຸສັນຍາ ກີໂອໂຕ ກຳນົດຄວາມຮັບຜິດຊອບຂອງບັນດາປະເທດຈະເລີນພັດທະນາ ແລະ ບັນດາປະເທດທີ່ມີພື້ນຖານເສດຖະກິດຫັນປ່ຽນ ກ່ຽວກັບການຫລຸດຜ່ອນປະລິມານອາຍພິດຕ່າງໆທີ່ປ່ອຍອອກໄປໃນອາກາດ ທີ່ພາໃຫ້ເກີດ “ຜົນກະທົບເຮືອນແກ້ວ” ຊຶ່ງໄດ້ກຳນົດການຫລຸດອາຍພິດໃນລະດັບລະອຽດ ຕາມໄລຍະເວລາທີ່ໄດ້ໃຫ້ຄຳໝັ້ນສັນຍາ.
ໃນທ່າອຽງລວມແຫ່ງການເຊື່ອມໂຍງສາກົນ, ພ້ອມກັນນັ້ນກໍ່ຮັບຮູ້ແຈ້ງກ່ຽວກັບຜົນກະທົບຂອງການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ, ຫວຽດນາມໄດ້ໃຫ້ສັດຕະຍາບັນ UNFCCC ໃນປີ 1994 ແລະ ອະນຸສັນຍາ ກີໂອໂຕ ໃນປີ 2002. ເປັນພາຄີທີ່ບໍ່ຢູ່ໃນພາກຜະໜວກທີ I ຂອງ UNFCCC, ຫວຽດນາມໄດ້ຕັ້ງໜ້າປະຕິບັດພັນທະລວມຂອງ UNFCCC ແລະ ອະນຸສັນຍາ ກີໂອໂຕ.
ຄຽງຂ້າງນັ້ນ, ໃນໄລຍະນີ້ ຫວຽດນາມກໍ່ມີສ່ວນປະກອບເທື່ອລະກ້າວ ເຂົ້າໃນບັນດາການຈັດຕັ້ງ, ເວທີປາໄສສາກົນກ່ຽວກັບການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ, ພິເສດແມ່ນ ໄດ້ແຕ່ງຕັ້ງຄະນະເຈລະຈາຂັ້ນລັດຖະບານ ໄປຮ່ວມກອງປະຊຸມສະຫະປະຊາຊາດວ່າດ້ວຍການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ (ຫຼືກອງປະຊຸມບັນດາພາຄີ - Conference of the Parties - COP). ບົນພື້ນຖານຜົນສຳເລັດຂອງການປະຊຸມໃນ COP, ຫວຽດນາມໄດ້ເປັນເຈົ້າການໃນການຄົ້ນຄວ້າ, ກະກຽມປະຖົມປັດໄຈຕ່າງໆ ໃຫ້ແກ່ການກໍ່ສ້າງລະບົບການຄຸ້ມຄອງ, ຕິດຕາມກວດກາ ແລະ ບັນດານະໂຍບາຍ ກ່ຽວກັບການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ ທີ່ມີລັກສະນະຊາດ.
ໄລຍະທີສອງ: ກໍ່ສ້າງ, ກໍ່ຮ່າງສ້າງຮູບບັນດາລະບຽບກົດໝາຍ, ນະໂຍບາຍພື້ນຖານ ກ່ຽກັບການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ (ແຕ່ປີ 2008 ຮອດ 2013)
ສິ່ງທີ່ເປັນຂີດໝາຍໃຫ້ແກ່ໄລຍະນີ້ແມ່ນ ໃນເດືອນມີນາ 2008, ລັດຖະບານຫວຽດນາມໄດ້ປະກາດໃຊ້ ດຳລັດເລກທີ 25/2008/NĐ-CP, ຕາມນັ້ນ, ກະຊວງຊັບພະຍາກອນແລະສິ່ງແວດລ້ອມ ໄດ້ຮັບມອບໝາຍເປັນອົງການນຳແຫ່ງຊາດ ໃນການປະຕິບັດອະນຸສັນຍາ ກີໂອໂຕ ແລະ ບັນດາຂໍ້ຕົກລົງສາກົນທີ່ມີຄວາມພົວພັນເຖິງການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ; ເປັນອົງການນຳແຫ່ງຊາດໃນການປະຕິບັດອະນຸສັນຍາ ມົນເຣອານ ວ່າດ້ວຍສານຕ່າງໆທີ່ທຳລາຍຊັ້ນໂອໂຊນ. ແລະຮອດເດືອນມີນາ 2013, ໃນດຳລັດເລກທີ 21/2013/NĐ-CP, ລັດຖະບານໄດ້ມອບໃຫ້ກະຊວງຊັບພະຍາກອນແລະສິ່ງແວດລ້ອມ ເປັນອົງການຄຸ້ມຄອງລັດກ່ຽວກັບການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ ຢ່າງເປັນທາງການ.
ໃນໄລຍະນີ້, ລັດຖະບານໄດ້ສຸມໃສ່ການກໍ່ສ້າງ ແລະ ກໍ່ຮ່າງສ້າງຮູບບັນດາລະບຽບກົດໝາຍ, ນະໂຍບາຍກ່ຽວກັບການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ ແຕ່ສູນກາງຮອບທ້ອງຖິ່ນ. ຮອດປີ 2012, ຄະນະກຳມະການແຫ່ງຊາດກ່ຽວກັບການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ ໄດ້ຮັບການສ້າງຕັ້ງຂຶ້ນມາ ໂດຍນາຍົກລັດຖະມົນຕີເປັນປະທານ. ການສ້າງຕັ້ງຄະນະກຳມະການແຫ່ງຊາດກ່ຽວກັບການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ ເປັນບາດກ້າວຄືບໜ້າໃນການປະຕິບັດຊີ້ນຳ ແລະ ປະສານງານ ລະຫວ່າງຂະແໜງກ່ຽວກັບການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ. ຕາມນັ້ນ, ຄະນະກຳມະການແຫ່ງຊາດກ່ຽວກັບການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ ມີໜ້າທີ່ເປັນທີ່ປຶກສາ, ຊ່ວຍໃຫ້ລັດຖະບານ, ນາຍົກລັດຖະມົນຕີ ໃນການຄົ້ນຄວ້າ, ສະເໜີແນະ, ຊີ້ນຳ, ຈັດການ, ປະສານສົມທົບ, ຊຸກຍູ້ການແກ້ໄຂວຽກງານທີ່ສຳຄັນຕ່າງໆ ທີ່ມີລັກສະນະສະຫະຂະແໜງ ຂົງເຂດ, ບັນດາແຜນງານ, ຍຸດທະສາດແຫ່ງຊາດກ່ຽວກັບການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ; ຊີ້ນຳ, ປະສານງານໃນການປະຕິບັດບັນດາຍຸດທະສາດ, ໂຄງການແຫ່ງຊາດກ່ຽວກັບການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ; ຊີ້ນຳ, ຈັດຕັ້ງປະຕິບັດການຮ່ວມມືສາກົນກ່ຽວກັບການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ.
ເພື່ອຍູ້ແຮງການຮັບມືກັບການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ, ເດືອນທັນວາ 2008, ນາຍົກລັດຖະມົນຕີໄດ້ຜ່ານອະນຸມັດ ໂຄງການເປົ້າໝາຍແຫ່ງຊາດກ່ຽວກັບການຮັບມືກັບການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ. ໂຄງການນີ້ໄດ້ສ້າງຂອບກົດໝາຍໃໝ່ໃຫ້ແກ່ວຽກງານຮັບມືກັບການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດຢູ່ຫວຽດນາມ, ຕາມນັ້ນ, ໂຄງການໄດ້ວາງກຳນົດບັນດາທັດສະນະ ແລະ ຫຼັກການຊີ້ນຳກ່ຽວກັບການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດຢູ່ຫວຽດນາມ, ພ້ອມກັນນັ້ນ ຜ່ານໂຄງການກໍ່ໄດ້ກໍ່ສ້າງນະໂຍບາຍ, ແຜນການຕ່າງໆກ່ຽວກັບການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ, ປະກອບດ້ວຍ:
1- ປີ 2009, ເປັນຄັ້ງທຳອິດທີ່ໄດ້ປະກາດບົດລະຄອນການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ, ນ້ຳທະເລຍຶ່ງຂຶ້ນສຳລັບຫວຽດນາມ; ຜ່ານອະນຸມັດໂຄງການຊ່ວຍໜູນການຮັບມືກັບການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ.
ການທີ່ບົດລະຄອນການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ, ນ້ຳທະເລຍຶ່ງຂຶ້ນສຳລັບຫວຽດນາມ ໄດ້ຮັບການກໍ່ສ້າງແລະປະກາດເປັນຄັ້ງທຳອິດນັ້ນ ໄດ້ສະແດງອອກຢ່າງຈະແຈ້ງແລະມີຊີວິດຊີວາ ເຖິງໄພອັນຕະລາຍຕ່າງໆຈາກການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ ແລະ ນ້ຳທະເລຍຶ່ງຂຶ້ນຢູ່ຫວຽດນາມ ໂດຍຜ່ານບັນດາປະກົດການສະພາບອາກາດຮຸນແຮງ, ຈາກນັ້ນ ຊ່ວຍໃຫ້ບັນດາສຳນັກງານອົງການຮັບຮູ້ຢ່າງເຂັ້ມງວດ ແລະ ເປັນພື້ນຖານໃຫ້ແກ່ການວາງແຜນງານ, ແຜນການເຄື່ອນໄຫວຂອງຕົນ.
ໂຄງການຊ່ວຍໜູນການຮັບມືກັບການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ (SP-RCC) ແມ່ນຄວາມຄິດລິເລີ່ມຂອງລັດຖະບານຍີ່ປຸ່ນ (JICA), ຝະລັ່ງ (AfD) ແລະ ຫວຽດນາມ ແນໃສ່ເຂົ້າເຖິງການຮັບມືກັບການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ ຕາມຮູບແບບການສົນທະນານະໂຍບາຍ. ນີ້ແມ່ນຕົວແບບໃໝ່ກ່ຽວກັບການຮັບມືກັບການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດທີ່ມີປະສິດທິຜົນສູງ ລະຫວ່າງປະເທດກຳລັງພັດທະນາໜຶ່ງກັບບັນດາຄູ່ຮ່ວມມືທີ່ຈະເລີນພັດທະນາ ແລະ ຜູ້ບໍລິຈາກ. ຜ່ານໂຄງການ SP-RCC, ພວກເຮົາໄດ້ເຂົ້າເຖິງຊັບພະຍາກອນທີ່ອຸດົມສົມບູນຂອງປະຊາຄົມໂລກ ກ່ຽວກັບບົດຮຽນປະສົບການ, ເຕັກນິກ - ເຕັກໂນໂລຊີ, ການເງິນ ເພື່ອຜັນຂະຫຍາຍໃນເບື້ອງຕົ້ນການເຄື່ອນໄຫວຮັບມືກັບການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດໃນທົ່ວປະເທດ.
2- ປີ 2011, ຜ່ານອະນຸມັດແຜນຍຸດທະສາດແຫ່ງຊາດກ່ຽວກັບການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ.
ແຜນຍຸດທະສາດຊີ້ແຈ້ງບັນດາໄພອັນຕະລາຍແລະສິ່ງທ້າທາຍຂອງການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ ທີ່ມີຕໍ່ຂະບວນວິວັດການພັດທະນາຂອງຫວຽດນາມ ເຊັ່ນ ບັນດາປະກົດການສະພາບອາກາດທີ່ຮຸນແຮງ; ລະດັບນ້ຳທະເລຂຶ້ນສູງ; ບັນດາແຫຼ່ງນ້ຳຖືກບົກແຫ້ງ; ການຫັນປ່ຽນຈາກການນຳໃຊ້ແຫຼ່ງເຊື້ອໄຟຟອສຊິນມານຳໃຊ້ບັນດາແຫຼ່ງພະລັງງານທົດແທນທີ່ເປັນມິດກັບສິ່ງແວດລ້ອມ; ການຫັນປ່ຽນແບບວິທີການຜະລິດທີ່ມີສານກາກບອນໜ້ອຍ ເພື່ອເຊື່ອມໂຍງ, ສ້າງເງື່ອນໄຂໃຫ້ສິນຄ້າຂອງຫວຽດນາມເຂົ້າຮ່ວມຢ່າງແຂງແຮງໃນຕະຫຼາດສາກົນ...
ເຖິງວ່າຕ້ອງປະເຊີນໜ້າກັບໄພອັນຕະລາຍ ແລະ ສິ່ງທ້າທາຍຕ່າງໆເທິງນີ້ ແຕ່ແຜນຍຸດທະສາດກໍ່ບໍ່ເນັ້ນໜັກເກີນຄວນໃນການກະທົບຂອງການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ ຊຶ່ງໄດ້ສັງເກດຮັບຮູ້ທັງດ້ານຕັ້ງໜ້າຂອງການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ ເພື່ອມີທິດທາງສວຍໃຊ້ໂອກາດໂດຍການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດນຳມາໃຫ້, ໃນນັ້ນສຸມໃສ່ບັນດາໂອກາດແນໃສ່ປ່ຽນແປງຈິນຕະນາການກ່ຽວກັບການພັດທະນາ, ຊອກຫາຕົວແບບ ແລະ ແບບວິທີການພັດທະນາ ຕາມທິດປ່ອຍສານກາກບອນໜ້ອຍ, ຍືນຍົງ, ປົກປັກຮັກສາສິ່ງແວດລ້ອມ; ເຂົ້າເຖິງບັນດາກົນໄກໃໝ່ທີ່ພວມເປັນຮູບເປັນຮ່າງຂຶ້ນ ເພື່ອດຶງດູດຮັບເອົາການຊ່ວຍເຫຼືອດ້ານການເງິນ ແລະ ການມອບໂອນເຕັກໂນໂລຊີ ຈາກບັນດາປະເທດທີ່ພັດທະນາແລ້ວ; ຍົກສູງບົດບາດແລະຖານະຂອງຫວຽດນາມໃນພາກພື້ນກໍ່ຄືໃນໂລກ ໂດຍຜ່ານການກາຍເປັນປະເທດສະມາຊິກທີ່ມີຄວາມຮັບຜິດຊອບໃນການຮັບມືກັບການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ, ປົກປັກຮັກສາລະບົບອາກາດໜ່ວຍໂລກ.
3- ປີ 2012, ຜ່ານອະນຸມັດແຜນປະຕິບັດງານແຫ່ງຊາດກ່ຽວກັບການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ ແລະ ໂຄງການຫລຸດຜ່ອນການປ່ອຍອາຍພິດທີ່ພາໃຫ້ເກີດ “ຜົນກະທົບເຮືອນແກ້ວ”.
ເພື່ອປະຕິບັດຍຸດທະສາດແຫ່ງຊາດກ່ຽວກັບການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ, ບັນລຸເທື່ອລະກ້າວບັນດາເປົ້າໝາຍ ແລະ ໜ້າທີ່ທີ່ລະບຸໄວ້ໃນຍຸດທະສາດ, ນາຍົກລັດຖະມົນຕີໄດ້ປະກາດໃຊ້ແຜນການປະຕິບັດງານແຫ່ງຊາດ ກ່ຽວກັບການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ ໃນໄລຍະແຕ່ປີ 2012 ຮອດປີ 2020 ຊຶ່ງເນື້ອໃນຕົ້ນຕໍ່ປະກອບດ້ວຍບັນດາແຜນການ, ໂຄງການ, ແຜນງານ, ໜ້າທີ່ລະອຽດ ທີ່ຈະຜັນຂະຫຍາຍໃນໄລຍະ 2012 - 2020, ພ້ອມກັນນັ້ນກໍ່ແບ່ງງານ ມອບໝາຍຄວາມຮັບຜິດຊອບ ແລະ ແຜນງານລະອຽດເພື່ອຜັນຂະຫຍາຍ.
ກ່ຽວກັບການຫລຸດຜ່ອນການປ່ອຍອາຍພິດທີ່ພາໃຫ້ເກີດ “ຜົນກະທົບເຮືອນແກ້ວ”: ຫວຽດນາມໄດ້ເປັນເຈົ້າການໃນການຕັດຮອນຫລຸດຜ່ອນການປ່ອຍອາຍພິດທີ່ພາໃຫ້ເກີດ “ຜົນກະທົບເຮືອນແກ້ວ” ໂດຍຜ່ານກົນໄກການພັດທະນາທີ່ສະອາດ (CDM), ດັ່ງນັ້ນ ໄລຍະນີ້ຫວຽດນາມຖືກຈັດໃນອັນດັບທີ 6 ໃນໂລກກ່ຽວກັບຈຳນວນໂຄງການ CDM ທີ່ໄດ້ຮັບການຮັບຮອງແລະລົງທະບຽນ ໂດຍຄະນະບໍລິຫານງານສາກົນກ່ຽວກັບ CDM (EB), ແລະ ຢູ່ໃນອັນດັບທີ 9 ໃນໂລກກ່ຽວກັບຈຳນວນໃບຢັ້ງຢືນກາກບອນ (CERs) ທີ່ອົງການ EB ມອບໃຫ້. ທຽບກັບບັນດາປະເທດໃນພາກພື້ນອາຊີຕາເວັນອອກສຽງໃຕ້, ຫວຽດນາມຖືດຈັດໃນອັນດັບທີ 2 ກ່ຽວກັບຈຳນວນໂຄງການ CDM ທີ່ໄດ້ຮັບການຮັບຮອງຈາກອົງການ EB, ແລະຢູ່ອັນດັບທີ 1 ກ່ຽວກັບຈຳນວນໃບຢັ້ງຢືນກາກບອນທີ່ອົງການ EB ມອບໃຫ້.
ກ່ຽວກັບໂຄງການປູກ, ຟື້ນຟູແລະປົກປັກຮັກສາປ່າໄມ້: ຫວຽດນາມກໍ່ມີຄວາມພະຍາຍາມໃນການປົກປັກຮັກສາປ່າໄມ້, ປູກປ່າ ແລະ ປູກປ່າຄືນໃໝ່. ໂຄງການປູກປ່າໃນເນື້ອທີ່ 5 ລ້ານແຮັກຕາ ໄດ້ຮັບການຜັນຂະຫຍາຍ ແລະ ບັນລຸຜົນສຳເລັດທີ່ດີ ໃນການເພີ່ມທະວີການປົກຫຸ້ມຂອງປ່າໄມ້ ແລະ ເນື່ອທີ່ປ່າໄມ້. ຫວຽດນາມເປັນໜຶ່ງໃນບັນດາປະເທດທີ່ຕັ້ງໜ້າເຂົ້າຮ່ວມການປະຕິບັດໂຄງການຫລຸດຜ່ອນການປ່ອຍອາຍແກັສເຮືອນແກ້ວ ໂດຍຜ່ານຄວາມພະຍາຍາມຈຳກັດການສູນເສຍປ່າໄມ້ ແລະ ການເສື່ອມໂຊມຂອງປ່າໄມ້, ຄຸ້ມຄອງປ່າໄມ້ແບບຍືນຍົງ, ອະນຸລັກແລະເພີ່ມປະສິດທິຜົນການກັກເກັບກາກບອນປ່າ (REDD+).
ໄລຍະທີສາມ: ປະສານການຜັນຂະຫຍາຍຢ່າງຄົບຊຸດ (ແຕ່ປີ 2013)
ໄລຍະນີ້ຖືກຂີດໝາຍດ້ວຍມະຕິເລກທີ 24-NQ/TW, ວັນທີ 3 ມິຖຸນາ 2013, ຂອງກອງປະຊຸມຄະນະບໍລິຫານງານສູນກາງພັກຄັ້ງທີ 7 ສະໄໝທີ XI, ວ່າດ້ວຍ ການເປັນເຈົ້າການຮັບມືກັບການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ, ເພີ່ມທະວີການຄຸ້ມຄອງຊັບພະຍາກອນ ແລະ ປົກປັກຮັກສາສິ່ງແວດລ້ອມ.
ມະຕິສະບັບນີ້ມີລັກສະນະບາດລ້ຽວໃນວຽກງານຮັບມືກັບການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດຢູ່ຫວຽດນາມ. ມະຕິໄດ້ວາງທັດສະນະແລະບັນດາເປົ້າໝາຍສັງລວມ ໃນວຽກງານເປັນເຈົ້າການຮັບມືກັບການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດຂອງລະບົບການເມືອງທັງໝົດ; ຊີ້ແຈງບັນດາສິ່ງທ້າທາຍທີ່ມີລັກສະນະທົ່ວໂລກຂອງການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ, ໃນນັ້ນມີຫວຽດນາມ ຊຶ່ງເປັນປະເທດທີ່ຖືກຜົນກະທົບຢ່າງໜັກໜ່ວງ, ພ້ອມກັນນັ້ນກໍ່ຊີ້ໃຫ້ເຫັນເຖິງບັນດາໂອກາດເພື່ອຫັນປ່ຽນຕົວແບບການເຕີບໂຕເສດຖະກິດ ຕາມທິດທາງການພັດທະນາແບບຍືນຍົງ. ຈາກບັນດາໂອກາດ ແລະ ສິ່ງທ້າທາຍ, ມະຕິກໍ່ກຳນົດທິດທາງ ແລະ ແບ່ງງານໃຫ້ປະຕິບັດບັນດາໜ້າທີ່ຈຸດໜັກໃຈກາງ ໃນໄລຍະສະເພາະໜ້າ ກໍ່ຄືຍາວນາມ ຂອງວຽກງານຮັບມືກັບການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ, ຄຸ້ມຄອງຊັບພະຍາກອນ ແລະ ປົກປັກຮັກສາສິ່ງແວດລ້ອມ.
ເພື່ອປະຕິບັດມະຕິເລກທີ 24-NQ/TW ຂອງຄະນະບໍລິຫານງານສູນກາງພັກ, ລັດຖະບານໄດ້ຊຸກຍູ້ການເຄື່ອນໄຫວຕ່າງໆຢ່າງແຂງແຮງ ແນໃສ່ເປັນເຈົ້າການຮັບມືກັບການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ, ລະອຽດຄື:
ໃນລະດັບສາກົນ
ທີໜຶ່ງ, ຂໍ້ຕົກລົງ ປາຣີ ກ່ຽວກັບການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ. ຢູ່ທີ່ກອງປະຊຸມສະຫະປະຊາຊາດວ່າດ້ວຍການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ ປີ 2015 (COP 21), ຄະນະຜູ້ແທນຂັ້ນສູງຫວຽດນາມ ນຳໂດຍນາຍົກລັດຖະມົນຕີ ໄດ້ມີການເຄື່ອນໄຫວຕ່າງໆຢ່າງຕັ້ງໜ້າ ແນໃສ່ຊຸກຍູ້ການກໍ່ຕັ້ງຂໍ້ຕົກລົງທົ່ວໂລກສະບັບໃໝ່ກ່ຽວກັບການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ. ຢູ່ທີ່ກອງປະຊຸມ, ຫວຽດນາມໄດ້ສະແດງຄວາມມານະພະຍາຍາມຂອງຕົນ ດ້ວຍການໃຫ້ຄຳໝັ້ນສັນຍາຈະຫລຸດຜ່ອນ 8% ປະລິມານການປ່ອຍອາຍແກັສເຮືອນແກ້ວ ໃນປີ 2030 ແລະ ອາດຈະຫລຸດຜ່ອນເຖິງ 25% ຖ້າຫາກໄດ້ຮັບຄວາມຊ່ວຍເຫຼືອຢ່າງມີປະສິດທິຜົນຈາກປະຊາຄົມສາກົນ. ນີ້ແມ່ນຄວາມຕັດສິນໃຈການເມືອສູງຂອງຫວຽດນາມ ແນໃສ່ຮ່ວມມືຮ່ວມແຮງກັບປະຊາຄົມສາກົນໃນການຮັບມືກັບການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ, ຫັນໄປສູ່ອະນາຄົດແຫ່ງການພັດທະນາຂຽວ, ສະອາດ ໃຫ້ແກ່ຄົນຮຸ່ນຫຼັງ, ປະກອບສ່ວນຜັນຂະຫຍາຍຢ່າງສຳເລັດຜົນ ໂຄງການວາລະ 2030 ຂອງສະຫະປະຊາຊາດເພື່ອການພັດທະນາແບບຍືນຍົງ ທີ່ຖືກຮັບຮອງຢູ່ທີ່ນະຄອນ ນິວຢອກ (ປະເທດສະປະລັດອາເມຣິກາ) ໃນເດືອນກັນຍາ 2015.
ດ້ວຍຄວາມພະຍາຍາມຂອງຫວຽດນາມ ແລະ ບັນດາປະເທດພາຄີ, ຂໍ້ຕົກລົງ ປາຣີ ວ່າດ້ວຍການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ ທີ່ມີລັກສະນະປະຫວັດສາດ ໄດ້ຖືກຮັບຮອງຜ່ານໂດຍ 195 ປະເທດ. ນີ້ແມ່ນເອກະສານກົດໝາຍລະດັບໂລກທຳອິດທີ່ກຳນົດຄວາມຮັບຜິດຊອບຂອງທຸກປະເທດພາຄີໃນການຮັບມືກັບການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ. ຂໍ້ຕົກລົງມີຜົນບັງຄັບໃຊ້ຢ່າງເປັນທາງການແຕ່ວັນທີ 4 ພະຈິກ 2016. ຫວຽດນາມໄດ້ສົ່ງ ບົດຄາດໝາຍການປະກອບສ່ວນໂດຍປະເທດຕັດສິນດ້ວຍຕົນເອງ (INDC) ໃຫ້ສະຫະປະຊາຊາດ ໃນວັນທີ 31 ຕຸລາ 2015, ສະແດງໃຫ້ເຫັນເຖິງຄວາມມານະພະຍາຍາມຂອງຫວຽດນາມ ໃນການປະກອບສ່ວນເຂົ້າໃນການຮັບມືກັບການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດທົ່ວໂລກ.
ເພື່ອປະຕິບັດບັນດາພັນທະທີ່ລະບຸໄວ້ໃນຂໍ້ຕົກລົງປາຣີ, ວັນທີ 28 ຕຸລາ 2016, ນະຍົກລັດຖະມົນຕີຫວຽດນາມ ໄດ້ອອກມະຕິຕົກລົງເລກທີ 2053/QĐ-TTg ໃຫ້ສັດຕະຍາບັນແຜນການປະຕິບັດຂໍ້ຕົກລົງປາຣີວ່າດ້ວຍການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ. ການໃຫ້ສັດຕະຍາບັນແຜນການສະບັບນີ້ ສະແດງໃຫ້ເຫັນເຖິງຄວາມຕັດສິນໃຈຂອງຫວຽດນາມ ໃນການປະຕິບັດຂໍ້ຕົກລົງປາຣີ ພ້ອມກັນກັບປະຊາຄົມສາກົນຮັບມືກັບການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດທົ່ວໂລກ. ແຜນການປະກອບດ້ວຍ 68 ໜ້າທີບຸລິມະສິດ, ກວມລວມທຸກຂົງເຂດທີ່ມີຄວາມກ່ຽວພັນກັບການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ ແລະ ຕິດແໜ້ນກັບ 5 ເສົາຄ້ຳຄື: 1- ຫລຸດຜ່ອນການປ່ອຍອາຍພິດທີ່ພາໃຫ້ເກີດ “ຜົນກະທົບເຮືອນແກ້ວ”; 2- ປັບໃຫ້ຄ່ອງຕົວກັບການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ; 3- ກະກຽມແຫຼ່ງພະລັງ; 4- ກໍ່ຕັ້ງລະບົບເປີດເຜີຍ, ໂປ່ງໃສ; 5- ກໍ່ສ້າງບູລະນະລະບຽບກົດໝາຍ, ນະໂຍບາຍໃຫ້ແກ່ໄລຍະ 2016 - 2020 ແລະ 2021 - 2030 ຂອງຫວຽດນາມ.
ທີສອງ, ກົນໄກໜ່ວຍກິດຮ່ວມ. ປະຈຸບັນ ຫວຽດນາມພວມຊຸກຍູ້ຜັນຂະຫຍາຍການປະຕິບັດກົນໄກໜ່ວຍກິດຮ່ວມ (Joint Credit Mechanism - JCM). ເພື່ອເພີ່ມທະວີການຄຸ້ມຄອງລັດຕໍ່ກັບການປະຕິບັດກົນໄກໜ່ວຍກິດຮ່ວມ, ກະຊວງຊັບພະຍາກອນແລະສິ່ງແວດລ້ອມ ໄດ້ກໍ່ສ້າງ ແລະ ປະກາດໃຊ້ ໜັງສືວຽນເລກທີ 17/2015/TT-BTNMT, ວັນທີ 6 ເມສາ 2015 ທີ່ກຳນົດການກໍ່ສ້າງ ແລະ ປະຕິບັດໂຄງການຕາມກົນໄກໜ່ວຍກິດຮ່ວມ ໃນຂອບການຮ່ວມມືຫວຽດນາມ ແລະ ຍີ່ປຸ່ນ, ຕາມຂໍ້ກຳນົດຕ່າງໆໃນການແນະນຳເຕັກນິກຂອງ ຄະນະກຳມະການປະສົມ ແລະ ກົດໝາຍຫວຽດນາມ.
ໃນລະດັບຊາດ
ທີໜຶ່ງ, ບັນດາການເຄື່ອນໄຫວເພື່ອຫລຸດຜ່ອນການປ່ອຍອາຍພິດທີ່ພາໃຫ້ເກີດ “ຜົນກະທົບເຮືອນແກ້ວ”. ເຖິງວ່າຫວຽດນາມເປັນໜຶ່ງໃນບັນດາປະເທດທີ່ບໍ່ມີພັນທະ ຕ້ອງຫລຸດຜ່ອນປະລິມານອາຍພິດທີ່ປ່ອຍເຂົ້າໄປໃນອາກາດພາໃຫ້ເກີດ “ຜົນກະທົບເຮືອນແກ້ວ” ຕາມກຳນົດຂອງອະນຸສັນຍາກີໂອໂຕ ກໍ່ຕາມ ແຕ່ເພື່ອປະກອບສ່ວນປົກປັກຮັກສາສິ່ງແວດລ້ອມ ແລະ ລະບົບອາກາດ, ລັດຖະບານຫວຽດນາມກໍ່ໄດ້ປະກາດໃຊ້ຫຼາຍນະໂຍບາຍທີ່ກ່ຽວພັນເຖິງການປ່ອຍອາຍແກັສເຮືອນແກ້ວ ແລະ ຈັດຕັ້ງປະຕິບັດ ຊຶ່ງໄດ້ບັນລຸຜົນສຳເລັດຫຼາຍຢ່າງທີ່ດີພໍຄວນ. ລະອຽດຄື:
- ກ່ຽວກັບການກວດສອບອາຍພິດທີ່ພາໃຫ້ເກີດ “ຜົນກະທົບເຮືອນແກ້ວ”: ໄດ້ສ້າງຕັ້ງລະບົບແຫ່ງຊາດກ່ຽວກັບການກວດສອບອາຍພິດທີ່ພາໃຫ້ເກີດ “ຜົນກະທົບເຮືອນແກ້ວ”; ໄດ້ດຳເນີນການກວດສອບແຫ່ງລັດກ່ຽວກັບອາຍພິດທີ່ພາໃຫ້ເກີດ “ຜົນກະທົບເຮືອນແກ້ວ” ໃນປີພື້ນຖານ 2005, 2010 ຕາມການແນະນຳຂອງຄະນະລະຫວ່າງລັດທະບານ ກ່ຽວກັບການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ(IPCC). ບັນດາແຫຼ່ງປ່ອຍອາຍພິດ ແລະ ອ່າງດູດຮັບອາຍພິດທີ່ພາໃຫ້ເກີດ “ຜົນກະທົບເຮືອນແກ້ວ” ຕົ້ນຕໍ່ຢູ່ໃນປະເທດ ທີ່ຂຶ້ນກັບບັນດາຂົງເຂດພະລັງງານ, ບັນດາຂະບວນວິວັດຜະລິດອຸດສາຫະກຳ ກະສິກຳ, ການນຳໃຊ້ທີ່ດິນ, ປ່ຽນແປງການນຳໃຊ້ທີ່ດິນ ແລະ ການປ່າໄມ້ (LULUCF), ສິ່ງເສດເຫຼືອທີ່ຖືກປະເມີນຄ່າ ແລະ ແບ່ງປະເພດ ແນໃສ່ສ້າງພື້ນຖານໃຫ້ແກ່ການສະເໜີແນະ ແລະ ປະຕິບັດການເຄື່ອນໄຫວຫລຸດຜ່ອນການປ່ອຍອາຍພິດ/ຮັບເອົາອາຍພິດທີ່ພາໃຫ້ເກີດ “ຜົນກະທົບເຮືອນແກ້ວ”.
- ກ່ຽວກັບກົນໄກໜ່ວຍກິດຮ່ວມ (JCM): ຫວຽດນາມມີ 4 ໂຄງການທີ່ໄດ້ລົງທະບຽນ ແລະ ໄດ້ຮັບການຊ່ວຍເຫຼືອຈາກຍີ່ປຸ່ນ.
- ການເຄື່ອນໄຫວອື່ນຈຳນວນໜຶ່ງກໍ່ພວມໄດ້ຮັບການກຳນົດທິດຜັນຂະຫຍາຍເຊັ່ນ ຄົ້ນຄວ້າ, ກໍ່ສ້າງຂໍ້ກຳນົດກ່ຽວກັບເສັ້ນທາງ ແລະ ແບບວິທີ ເພື່ອໃຫ້ຫວຽດນາມເຂົ້າຮ່ວມໃນການເຄື່ອນໄຫວຫລຸດຜ່ອນການປ່ອຍອາຍພິດທີ່ພາໃຫ້ເກີດ “ຜົນກະທົບເຮືອນແກ້ວ” ທົ່ວໂລກ; ບັນດາຂໍ້ກຳນົດກ່ຽວກັບລະບົບການວັດແທກ, ລາຍງານ ແລະ ປະເມີນຜົນ (MRV) ສຳລັບບັນດາການເຄື່ອນໄຫວຫລຸດຜ່ອນການປ່ອຍອາຍພິດທິ່ພາໃຫ້ເກີດ “ຜົນກະທົບເຮືອນແກ້ວ” ຢູ່ຫວຽດນາມ, ລະບົບການລົງທະບຽນ NAMA (“ການເຄື່ອນໄຫວຫລຸດຜ່ອນການປ່ອຍອາຍພິດທິ່ພາໃຫ້ເກີດ “ຜົນກະທົບເຮືອນແກ້ວ” ທີ່ສອດຄ່ອງກັບເງື່ອນໄຂແຫ່ງຊາດ” (Nationally Appropriate Mitigation Action – NAMA), ກໍ່ສ້າງຕະຫຼາດກາກບອນຢູ່ໃນປະເທດ.
ທີສອງ, ບັນດາການເຄື່ອນໄຫວປັບໃຫ້ຄ່ອງຕົວກັບການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ. ຫວຽດນາມກຳນົດວ່າ ການປັບໃຫ້ຄ່ອງຕົວກັບການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ ຕ້ອງໄດ້ດຳເນີນຢ່າງມີຈຸດໜັກ ໃຈກາງ; ຮັບມືກັບບັນດາການກະທົບຮີບດ່ວນສະເພາະໜ້າ ແລະ ບັນດາການກະທົບຊ້ອນແຝງຍາວນານ. ການປັບໃຫ່ຄ່ອງຕົວກັບການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ ຕ້ອງຕິດແໜ້ນກັບການພັດທະນາແບບຍືນຍົງ, ຮັບປະກັນລັກສະນະລະບົບ, ສັງລວມ, ສະຫະພັນຂະແໜງການ, ສະຫະພັນເຂດ, ສະເໝີພາບທາງດ້ານເພດ, ຫລຸດຜ່ອນຄວາມທຸກຍາກ.
ບັນດາຜົນສຳເລັດທີ່ບັນລຸໄດ້ໃນການຜັນຂະຫຍາຍເນື້ອໃນຄ່ອງຕົວກັບການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດໃນບັນດາໂຄງການ, ແຜນຍຸດທະສາດ, ແຜນການທີ່ກ່ຽວຂ້ອງນັ້ນ ອາດຈະຮຽງລຳດັບດັ່ງນີ້: ຄິດໄລ່ຮອດເດືອນພຶດສະພາ 2014, ມີການກະທຳນະໂຍບາຍ, ກົດໝາຍກ່ຽວກັບການຄ່ອງຕົວກັບການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ ຫຼາຍກວ່າ 80 ລາຍການ ໄດ້ຮັບການຜັນຂະຫຍາຍກໍ່ສ້າງ, ໃນນັ້ນມີການກະທຳນະໂຍບາຍ 30 ກວ່າລາຍການ ໄດ້ຮັບການປະກາດໃຊ້ ຊຶ່ງສຸມໃສ່ 6 ເປົ້າໝາຍພື້ນຖານປະກອບດ້ວຍ: ເພີ່ມທະວີຄວາມສາມາດຄຸ້ມຄອງຊັບພະຍາກອນນ້ຳ, ຄຸ້ມຄອງສັງລວມຊາຍຝັ່ງທະເລ, ຄຸ້ມຄອງຊັບພະຍາກອນທຳມະຊາດ, ເພີ່ມທະວີຄວາມທົນທານຂອງໂຄງສ້າງພື້ນຖານ, ເພີ່ມທະວີຄວາມທົນທານຕໍ່ການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ ຂອງຂະແໜງການ, ຂົງເຂດ, ຮັບປະກັນຄວາມໝັ້ນຄົງທາງດ້ານສະບຽງອາຫານ.
ພ້ອມໆກັນກັບການກໍ່ສ້າງນະໂຍບາຍ, ລັດຖະບາຍຫວຽດນາມກໍ່ໄດ້ເອົາໃຈໃສ່ເປັນພິເສດເຖິງການປັບປຸງໂຄງສ້າງພື້ນຖານເພື່ອຮັບມືກັບການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ. ໄລຍະນີ້ ຫຼາຍໂຄງການທີ່ມີລັກສະນະຮີບດ່ວນ, ມີຄວາມຈຳເປັນຕ້ອງການ ແນໃສ່ຮັບມືກັບການກະທົບສະເພາະໜ້າ ກໍ່ຄືຍາວນານຂອງການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ ໄດ້ຮັບບຸລິມະສິດໃນການຜັນຂະຫຍາຍ ຊຶ່ງເບື້ອງຕົ້ນໄດ້ບັນລຸປະສິດທິຜົນທີ່ຈະແຈ້ງ ໃນວຽກງານປ້ອງກັນແລະຕ້ານໄພທຳມະຊາດ, ຮັກສາສະຖຽນລະພາບ ຄວາມປອດໄພທາງສັງຄົມ./.
ໂດຍ ປອ. ເຈິ່ນຮົ່ງຮ່າ
ກຳມະການສູນກາງພັກ, ລັດຖະມົນຕີກະຊວງຊັບພະຍາກອນ ແລະ ສິ່ງແວດລ້ອມ
