ໝາກແຄ່ນຮັກສາໂລກກະເພາະ ແລະ ພະຍາດລຳໄສ້

ໃບປະສົມຂອງມັນມີຂະໜາດຄວາມຍາວ 30-40 ຊມ, ມີໃບຍ່ອຍເປັນຮູບໄຂ່, ເກີດເປັນຄູ່ ຈຳນວນ 5-23 ຄູ່. ໃບຍ່ອຍເຫຼົ່ານີ້ ມີຂະໜາດຄວາມຍາວ 5-22 ຊມ ແລະ ກວ້າງ 2-7 ຊມ, ພອ້ມທັງມີມົນຄາຍສັ້ນໆຢູ່ດາ້ນຫຼັງ/ລຸ່ມຂອງໃບ. ຊໍ່ດອກປະກອບດວ້ຍດອກທີ່ເກີດເປັນຈຸ້ມມີຂົນຄາຍອ່ອນໆ, ຂະໜາດຂອງຊໍ່ດອກມີຄວາມຍາວ 13-16 ຊມ.

ໃບຂອງມັນບາງເທື່ອກໍ່ນໍາໃຊ້ທົດແທນເຄືອຮ໊ອບ (hops) ໃນການປຸງລົດຊາດຂອງເບຍ ແລະ ໃບອອ່ນກນໍຳມາກິນເປັນຜັກກັບລາບ ຊຶ່ງເປັນອາຫານຈານແຊບຂອງຄົນລາວ. ສ່ວນເປືອກ, ຮາກຂອງເປືອກ ແລະ ໝາກແມ່ນບັນຈຸມີສານຢັບຢັ້ງແບກເທເຣຍ (bacteria) ທີ່ເປັນປະໂຫຍດ ສຳລັບຮັກສາໂລກກະເພາະ ແລະ ພະຍາດລຳໄສ້.

ສ່ວນດອກມີຄວາມຍາວ 2-3 ມມ ມີສີຂຽວປົນເຫຼືອງ ຫຼື ສີຂາວ. ໝາກເປັນປະເພດແຄັບຊູນ (ເປັນກັບ ) ມີຂະໜາດຄວາມກວາ້ງ 6 ມມ ເກີດເປັນພົ້ວ ຊຶ່ງ ແຕ່ລະພົ້ວ ມີປະມານ 100 ໜວ່ຍ, ແຕ່ລະໜວ່ຍມີແກ່ນສີດຳ, ຂະໜາດເສັ້ນຜ່າກາງ 5 ມມ.
ສຳລັບໝາກຂອງຊະນິດອື່ນ ໃນສະກຸນ Z. anthoxylum, ເຊັ່ນວ່າ Z. nitidum (Roxb.) DC (ໝາກແຄ່ນເຄືອ) ຊຶ່ງເປັນເຄືອ ກໍ່ນຳໃຊ້ເຮັດເຄື່ອງເທດ ແລະ ເປັນຢາພື້ນເມືອງໄດ້ຄືກັນ.

ຄຸນປະໂຫຍດສ່ວນໃຫຍ່ຂອງຕົ້ນໝາກແຄ່ນ ກໍ່ແມ່ນຢູ່ທີ່ໝາກຂອງມັນ ຊຶ່ງຖືກນຳໃຊ້ເປັນເຄື່ອງເທດ. ໝົດທັງພົ້ວຂອງໝາກແຄ່ນ ສາມາດນຳມາຕຳແຈ່ວກິນໄດ້ ແລະ ກໍ່ຍັງມີຄຸນຄ່າສູງກວ່າການໃຊ້ແຕ່ພຽງໝາກລວ້ນໆ. ນ້ຳມັນທີ່ໄດ້ຈາກແກ່ນກໍ່ເປັນຢາທາປິ່ນປົວໄຟໄໝ້.

（ໄຊພອນ）