| ພິທີສູດອະນິຈາ ບັນດານັກວິລະຊົນເສຍສະຫຼະຊີວິດເພື່ອຊາດ ຫວຽດນາມ ແລະ ລາວ ທີ່ເສຍສະຫຼະຊີວິດຢູ່ຫຼວງພະບາງ | |
| ເພີ່ມທະວີການຮ່ວມມືດ້ານການກວດສອບແຫ່ງລັດ ຫວຽດນາມ ແລະ ລາວ |
ຊາວເຜົ່າກະຕູ່ ຢູ່ລາວ ຍັງເຮັດການຕໍ່າຜ້າແບບສະໄໝບູຮານ ນັບແຕ່ການໃຊ້ກິ່ຕໍ່າຫູກ ຮອດການເຮັດເສັ້ນຝ້າຍ, ຍ້ອມເສັ້ນຝ້າຍ, ເຮັດລາຍ... ຫູກມີສາຍມັດແອວ, ແປັນຢັນຢູ່ຕີນ ເອີ້ນວ່າ ຫູກຕໍ່ານໍາໃຊ້ແຮງເພື່ອເຄັ່ງຫູກ (body-tension looms) ເປັນປະເພດຫູກເກົ່າແກ່ບູຣານທີ່ສຸດຂອງມະນຸດຊາດ. ລວດລາຍ ແລະ ສີສັນແຜ່ນແພຂອງເຜົ່າກະຕູ ຍັງຮັກສາຄວາມເປັນປະຖົມປະຖານໄວ້. ສີຜ້າໄດ້ຍ້ອມຈາກຕົ້ນຄາມ (indigo tree) ດັ່ງນັ້ນມັນຈຶ່ງເປັນສີຟ້າຄາມ ແລະ ສີດໍາຊ້ໍາ. ລວດລາຍມີຫຼາກຫຼາຍສີສັນ, ໃນນັ້ນ ຕົ້ນຕໍແມ່ນລາຍທີ່ເຮັດດ້ວຍລູກປັດຢາງ ຫຼື ແກ້ວ. ປະເພດລູກປັດຢາງສັງເຄາະນີ້ ແມ່ນມີຄົບສີ, ສະດວກ, ໃຊ້ງ່າຍ ແລະ ຍັງໄດ້ຮັບຄວາມນິຍົມຫຼາຍອີກ. ອຸປະກອນນີ້ ໄດ້ຮັບການຊື້ ແລະ ແລກປ່ຽນໂດຍປະຊາຊົນຊົນໃນເຜົ່າດຽວກັນ ຢູ່ຫວຽດນາມ.
 |
ຊ່າງຕໍ່າຫູກຫັດຸະກຳ ຊົນເຜົ່າກະຕູ່ ຢູ່ແຂວງສາລະວັນ, ສ ປປ ລາວ (ພາບ: ເຈິ່ນກືເຟືອງ/ຂ່າວຊົນເຜົ່າ). |
ລວດລາຍ ແລະ ສາຍເສັ້ນຂອບທີ່ສະຫຼັບຊັບຊ້ອນຢູ່ເທິງແຜ່ນຜ້າຂອງຊົນເຜົ່າກະຕູ່ໃນລາວ ແມ່ນປະກົດມີແຜ່ຫຼາຍທົ່ວໄປໃນບັນດາຜະລິດຕະພັນແຜ່ນແພຂອງຊົນເຜົ່າກະຕູ່ ຢູ່ຫວຽດນາມ. ນັ້ນແມ່ນແມ່ແບບແມ່ຍິງທີ່ຟ້ອນໃນຈັງຫວະ ຢາຢ້າ, ຮູບກ້າງປາ, ຮູບແມງກະເບື້ອ.... ຫຼືກໍ່ຄືກັນກັບເຄື່ອງປະດັບ, ປະເພດເຄື່ອງນຸ່ງອາພອນພື້ນເມືອງ. ນີ້ໄດ້ສະແດງໃຫ້ເຫັນວ່າເຂົາເຈົ້າມີ “ແບບລວມ” ກ່ຽວກັບເອກະລັກຂອງຊົນເຜົ່າ.
ອາຊີບຕ່ຳແຜ່ນແພຂອງຊາວເຜົ່າກະຕູ່ ຢູ່ລາວ ໄດ້ມີຜົນສະທ້ອນຕໍ່ອາຊີບຕ່ຳແຜ່ນແພຂອງຊາວເຜົ່າກະຕູ່ ຢູ່ ຫວຽດນາມ. ຊາວເຜົ່າກະຕູ່ ຢູ່ບ້ານກົງໂຢນ, ຕາແສງ ຢວ່າຍ, ເມືອງ ນາມຢາງ ແມ່ນບ່ອນດຽວທີ່ຍັງປູກຝ້າຍເພື່ອຕໍ່າແຜ່ນແພ ຕາມແບບພື້ນເມືອງ. ເຂົາເຈົ້າມີແນວພັນຝ້າຍຊົນເຜົ່າລາວ (kpay lao), ພ້ອມກັບແນວພັນຝ້າຍພື້ນເມືອງຂອງທ້ອງຖິ່ນຕົນ ເພື່ອຮັກສາອາຊີບຕໍ່າແຜ່ນ. ກ່ອນໜ້ານີ້, ຊົນເຜົ່າກະຕູ່ ຢູ່ລາວ ຍັງມີຜະລິດຕະພັນຕ່ຳແຜ່ນທີ່ປະດັບດ້ວຍລວດລາຍຂອງລູກປັດ. ຢູ່ຕາມສາຍແມ່ນ້ຳ Antrol ໃນປະເທດລາວ ແມ່ນບ່ອນທີ່ພໍ່ແມ່ປະຊາຊົນໄປຂຸດຄົ້ນກົ່ວ ເອົາໄປເຮັດລູກປັດ ເພື່ອປະດັບປະດາລວດລາຍໃສ່ໂສ້ງ, ສິ້ນ, ແລະ ເສື້ອ.
 |
ຊາວເຜົ່າກະຕູ ຢູ່ແຂວງສາລະວັນ, ລາວ (ພາບ: ເຈິ່ນກືເຟືອງ/ໜັງສືພິມ ຊົນເຜົ່າ). |
ເຕັກນິກການປະດິດ ແລະ ລວດລາຍດ້ວຍລູກປັດຂອງຊາວເຜົ່າ ກະຕູ່ ແລະ ເຜົ່າອື່ນຈໍານວນໜຶ່ງໃນລາວ ໄດ້ຮັບການຖ່າຍທອດ ຫຼື ແລກປ່ຽນບັນດາວັດສະດຸສຳເລັດຮູບໃຫ້ຊົນເຜົ່າກະຕູ່ຢູ່ຫວຽດນາມ. ລູກປັດ ໂດຍທົ່ວໄປແລ້ວມັກຈະແສ່ວໃສ່ຜ້າໜາ, ໂດຍສະເພາະຢູ່ໜ້າເອິກ ແລະ ຕີນຂອງຜ້າ. ນອກຈາກໄດ້ຮຽນການເຮັດລູກປັດ ແລະ ຜ້າຫ້ອຍດ້ວຍລູກປັດຈາກລາວແລ້ວ, ຊາວເຜົ່າກະຕູ່, ເຜົ່າຕະໂອ້ຍ ແລະ ຊາວເຜົ່າຈໍານວນໜຶ່ງຢູ່ເຂດເຈື່ອງເຊີນ (ສາຍພູຫຼວງ) ກໍ່ຍັງມີການແລກປ່ຽນ ຊື້ຂາຍກັບບັນດາຊາວລາວ ເພື່ອໄດ້ເສື້ອຜ້າ, ຜ້າທີ່ມີລູກປັດ.
ຊາວເຜົ່າກະຕູ່ ຢູ່ ທິດຕາເວັນອອກ ເຈື່ອງເຊີນ (ສາຍພູຫຼວງ) ບໍ່ຄ່ອຍຈະຍ້ອມສີແດງ, ແຕ່ເຂົາເຈົ້າມັກແລກປ່ຽນກັບຄົນລາວ ເພື່ອເອົາຢາສີແດງທີ່ໄດ້ປຸງແຕ່ງໄວ້ແລ້ວນັ້ນເພື່ອຍ້ອມຜ້າ, ເຂົາເຈົ້າເອີ້ນວ່າ ມຶກປ່ອງ. ພິເສດ, ຊົນເຜົ່າກະຕູ່ ຢູ່ລາວ ຍັງຮັກສາເຄັດລັບໃນການປຸງແຕ່ງ ແລະ ຕໍ່າຜ້າດ້ວຍເສັ້ນໄຍກ້ວຍ, ເຊິ່ງເປັນສິນຄ້າທີ່ມີຄວາມນິຍົມຊົມຊອບຢູ່ທ້ອງຕະຫຼາດສາກົນ.
ກໍ່ຄືກັບຊາວເຜົ່າກະຕູ່ຢູ່ກວາງນາມ, ຊາວກະຕູ່ຢູ່ບັນດາໝູ່ບ້ານໃນລາວ ກໍ່ຍັງຮັກສາສະຖາປັດຕະຍະກຳເຮືອນພື້ນເມືອງ. ປະເພດຂອງສະຖາປັດຕະຍະກໍານີ້ ແມ່ນບໍ່ພຽງແຕ່ສໍາລັບການປະຊຸມ ແລະ ຈັດງານບຸນຂອງຊຸມຊົນ, ແຕ່ຍັງເປັນ "ໂຮງງານຕໍ່າຜ້າ" ແລະ ເປັນ "ຫ້າງຮ້ານ" - ບ່ອນທີ່ຜູ້ຕໍ່າຜ້າມາວາງສະແດງ ແລະ ຂາຍຜະລິດຕະພັນຂອງເຂົາເຈົ້ານຳອີກ. ອາຊີບຕໍ່າຜ້າ ພວມໄດ້ຮັບຄວາມເອົາໃຈໃສ່ຈາກອຳນາດການປົກຄອງທຸກຂັ້ນ, ແຕ່ຂັ້ນຮາກຖານເຖິງສູນກາງ. ເຊັ່ນວ່າ: ສະຫະພັນແມ່ຍິງລາວ ມີໂຄງການອະນຸລັກອາຊີບຕໍ່າຜ້າ ແລະ ສົ່ງເສີມການຜະລິດເປັນສິນຄ້າ ແລະ ການທ່ອງທ່ຽວ. ເສັ້ນຝ້າຍສັງເຄາະທີ່ໄດ້ຍ້ອມສີແລ້ວ ກໍ່ໄດ້ຕອບສະໜອງຕໍ່ກັບຄວາມຮຽກຮ້ອງຕ້ອງການ ແລະ ຊ່າງຫລາຍຄົນ ທີ່ປະຈຸບັນພວມໄດ້ນໍາໃຊ້ວັດສະດຸນີ້ໃນການປະຕິບັດອາຊີບຂອງເຂົາເຈົ້າ.
 |
ຊ່າງຕໍ່າຜ້າຄົນກະຕູ່ ຢູ່ແຂວງສາລະວັນ ກັບຜະລິດຕະພັນທີ່ຫາກໍ່ສຳເລັດ (ພາບ: ລິນດາ ຊູຊານ). |
ບັນດາອົງການສາກົນເຊັ່ນ: ມະຫາວິທະຍາໄລ ແລະ ອົງການຊ່ວຍເຫຼືອຂອງຍີ່ປຸ່ນ ຫຼາຍແຫ່ງໄດ້ດຳເນີນໂຄງການຟື້ນຟູແບບວິທີການທໍຜ້າພື້ນເມືອງຂອງຊາວເຜົ່າກະຕູ່ ຢູ່ບ້ານຫ້ວຍຫຸນໃຕ້, ແຂວງສາລະວັນ. ນັກອຸປະຖຳສົ່ງເສີມພໍ່ແມ່ປະຊາຊົນຮັກສາແນວພັນຝ້າຍພື້ນເມືອງ ແລະ ຂະບວນການຍ້ອມສີຈາກວັດຖຸທຳມະຊາດ. ຜະລິດຕະພັນຂອງເຂົາເຈົ້າ ໄດ້ນໍາຂາຍໃນທົ່ວປະເທດ ແລະ ຢູ່ທ້ອງຕະຫຼາດສາກົນຈຳນວນໜຶ່ງ. ແມ່ຍິງຫນຸ່ມຫຼາຍ ແມ່ນລ້ຽງຊີບຕົນເອງ ແລະ ຄອບຄົວຂອງເຂົາເຈົ້າ ໂດຍການຕ່ຳຜ້າ. ເຖິງຢ່າງໃດກໍ່ຕາມ, ການແກ່ງແຍ້ງຢ່າງດຸເດືອດ ເນື່ອງຈາກການສະຫນອງທີ່ໃຫຍ່ກວ່າຄວາມຕ້ອງການ ຕໍ່ກັບສິນຄ້າເຄື່ອງຕໍ່າແຜ່ນແພໃໝ່.
ດ້ວຍຄຸນຄ່າຫຼາຍດ້ານ, ຜ້າແພຫັດຖະກຳຂອງຊາວເຜົ່າກະຕູ່ ຢູ່ໃນລາວ ກໍ່ໄດ້ຮັບການສະສົມຈາກບັນດານັກອອກແບບ, ມີຄວາມມັກຮັກ ແລະ ສ້າງເປັນແຮງບັນດານໃຈໃໝ່ຫຼາຍຢ່າງໃນການອອກແບບແຟຊັ່ນ. ສີຄາມພ້ອມກັບຝ້າຍປະສົມກັບເສັ້ນໄຍກວ້ຍ, ເສັ້ນໄໝ ແລະ ລວດລາຍລູກປັດ ເຊິ່ງເຮັດຈາກຊ່າງຕ່ຳແຜ່ນຫັດຖະກຳຢູ່ໝູ່ບ້ານຊາວເຜົ່າກະຕູ່ ໄດ້ປັບປຸງແລະ ເຮັດຄືນໃໝ່ໃນຊຸດແຟຊັນທີ່ທັນສະໄໝ. ເສື້ອຜ້າແຟຊັ່ນກະຕູ່ ພາກເໜືອຂອງລາວ ໄດ້ວາງສະແດງຢູ່ ນະຄອນຫລວງວຽງຈັນ, ນະຄອນຫຼວງພະບາງ ແລະ ໃນງານແຟຊັນທີ່ມີຊື່ສຽງໃນບັນດາປະເທດເອີຣົບເຊັ່ນ: ປະເທດຝຣັ່ງ, ສະວິດ...
 |
ລວດລາຍປະດັບປະດາຢູ່ເທິງຜະລິດຕະພັນຫັດຖະກຳແຜ່ນຜ້າ (ລາວ) - ພາບ: ລິນດາ ຊູຊານ/ໜັງສືພິມຊົນເຜົ່າ. |
ການຫັດຖະກຳຕໍ່າຫູກ ແລະ ຜະລິດຕະພັນດັ່ງກ່າວ ແມ່ນຮູບພາບອັນລ້ຳຄ່າທີ່ສະແດງໃຫ້ເຫັນເຖິງເອກະລັກຂອງຊົນເຜົ່າກະຕູ່ ທີ່ດຳລົງຊີວິດຢູ່ 2 ປະເທດ ຫວຽດນາມ ແລະ ລາວ. ເພື່ອປົກປັກຮັກສາ ແລະ ພັດທະນາການຕ່ຳຜ້າແພ, ອໍານາດການປົກຄອງ ແລະ ບັນດາຂະແໜງການທີ່ມີໜ້າທີ່ຢູ່ບັນດາແຂວງແຮກສ່ຽວເຊັ່ນ: ກວາງນາມ - ເຊກອງ ກໍ່ຢາກມີການເຊື່ອມໂຍງ ແລະ ຊ່ວຍເຫູືອເຊິ່ງກັນ ແລະ ກັນຕື່ມອີກ. ຕ້ອງສົມທົບກັນຈັດຕັ້ງງານບຸນຜ້າໄໝ - ຫັດຖະກຳໂລກ ທີ່ເມືອງເກົ່າໂຮ້ຍອ່ານ, ງານບຸນຫັດຖະກຳເວ້... ດ້ວຍກິດຈະກໍາຄື: ກອງປະຊຸມສຳມະນາ, ງານວາງສະແດງ, ເດີນແບບ, ແນະນຳຜະລິດຕະພັນ, ການບໍລິການທ່ອງທ່ຽວ, ເພື່ອເຊີດຊູອາຊີບທີ່ເປັນມູນເຊື້ອ ແລະ ຊ່າງທີ່ມີຝີມືຂອງສອງປະເທດ.
ຊາວເຜົ່າກະຕູ່ ອາໄສຕົ້ນຕໍຢູ່ເຂດເມືອງພູດອຍຊາຍແດນແຂວງ ກວ໋າງນາມ ເຊັ່ນ: ດົງຢາງ, ເຕີຍຢາງ, ນາມຢາງ. ຊາວເຜົ່້ກະຕູ່ ຈຳນວນໜຶ່ງກໍ່ດຳລົງຊີວິດຢູ່ເມືອງ ນາມດົງ ແລະ ເມືອງ ອາເລື້ອຍ, ແຂວງເທືອທ່ຽນ – ເວ້ ແລະ ເມືອງ ຮວາວ່າງ, ນະຄອນ ດານັງ. ຢູ່ໃນດິນແດນຂອງສາທາລະນະລັດ ປະຊາທິປະໄຕ ປະຊາຊົນລາວ, ຊົນເຜົ່າກະຕູ່ ອາໄສຢູ່ເມືອງກະລຶມ ແລະ ເມືອງທົ່ງຫວາຍ ແຂວງເຊກອງ, ເມືອງເລົາງາມ ແຂວງສາລະວັນ ມີພົນລະເມືອງປະມານ 30.000 ຄົນ.
ອານຸໄຊ ສະຫວັດ
