 | ຫຼຽນກາທີ່ລະນຶກຂອງນ້ຳໃຈມິດຕະພາບ |
| ສະຖານທີ່ບຳລຸງສ້າງບັນດາຜູ້ມີຄວາມເກັ່ງກ້າສາມາດ ແລະ ເພີ່ມພູນຄູນສ້າງນ້ຳໃຈມິດຕະພາບ ຫວຽດນາມ - ລາວ |
ບັນດາຂອງທີ່ລະນຶກ “ເລົ່າເລື່ອງ” ນໍ້າໃຈມິດຕະພາບ ຫວຽດນາມ - ລາວ
ໃນອາຍຸ 94 ປີ, ທ່ານ ດ່າວວັນຕ້ຽນ (ຢູ່ຮ່ອມຮ່ວາບິ່ງ 6, ຖະໜົນ ມິ່ງຄ່າຍ, ຮ່າໂນ້ຍ), ອະດີດຊ່ຽວຊານການທະຫານຫວຽດນາມ ຢູ່ລາວ ໃນໄລຍະສົງຄາມທີ່ໂຫດຮ້າຍ ກໍ່ຍັງຮັກສາບັນດາຂອງທີ່ລະນຶກທີ່ເຕັມໄປດ້ວຍນໍ້າໃຈມິດຕະພາບ ລະຫວ່າງ ສອງປະເທດ, ຕູ້ໃນຫ້ອງຮັບແຂກຂອງທ່ານ ດ່າວວັນຕ້ຽນ ເຕັມໄປດ້ວຍຂອງທີ່ລະນືກ ທີ່ປ່ຽນສີໄປຕາມການເວລາເຊັ່ນ: ມີດແຫຼມ - ຂອງຂວັນຈາກເພື່ອນທະຫານລາວ; ການ້ຳທີ່ເຮັດຈາກປອກລູກປືນ; ຈອກເຫລົ້າທີ່ເຮັດຈາກຕົ້ນໄມ້ປ່ອງ ຂອງຄົນລາວມອບໃຫ້ ໃນປີ 1969; ໜ້າຍິງຂອງຜູ້ນຳໜ້າທະຫານໃນສົງຄາມຕໍ່ຕ້ານຝຣັ່ງໃນລາວ ໃນຕົ້ນຊຸມປີ 1900..ມາ
ມີດໃນກໍາມື, ທ່ານຕ້ຽນ ກ່າວວ່າ ມີດນີ້ໄດ້ຢູ່ກັບລາວມາເປັນເວລາ 54 ປີແລ້ວ, ນັບແຕ່ປີທີ່ລາວໄປເຮັດວຽກຢູ່ເຂດສັດຕູ ວຽງຈັນ ຈົນເຖິງຕອນກັບເມືອປະເທດ. ມີດຍາວປະມານ 35 ຊມ, ເຮັດດ້ວຍເຫຼັກກ້າ ຈາກແໜບລົດໃຫຍ່ ພີ່ນ້ອງຊົນເຜົ່າລາວສູງ ເອົາມາຈາກພາຫະນະຂອງສັດຕູ. ຢູ່ເທິງຕົວຂອງມີດມີຮູບແກະສະຫຼັກ, ດ້ານໜຶ່ງມີຮູບດວງຕາເວັນ, ອີກດ້ານໜຶ່ງ ມີດອກໄມ້ 3 ກີບ. ດ້າມມີດມີຮອຍແຕກ, ມີດຍັງຍັງຢູ່ສະພາບເດີມ. ມາພ້ອມກັບມີດຍັງມີຟັກທີ່ເຮັດດ້ວຍໄມ້.
|
ທ່ານເລົ່າວ່າ: ປີ 1969, ຂ້າພະເຈົ້າໄດ້ໄປປະຕິບັດວຽກງານໃນໄລຍະຍາວ ຢູ່ເຂດສັດຕູ ວຽງຈັນ. ເພື່ອຮັກສາເປັນຄວາມລັບ, ຂ້າພະເຈົ້າຕ້ອງ "ປອມເປັນຄົນລາວ" ທຸກສິ່ງທຸກຢ່າງ ຕັ້ງແຕ່ກະເປົ໋າ, ເຄື່ອງນຸ່ງ, ຫມວກ, ເກີບ ... ຈົນເຖິງພາສາ. ສະເພາະມີດແມ່ນທະຫານຫວຽດນາມ ຢາຍໃຫ້. ມີດງາມຫຼາຍ, ຍາວປະມານ 30 ຊັງຕີແມັດ, ມີຟັກທີ່ເຮັດດ້ວຍຫນັງ, ແຕ່ມັນບໍ່ຄືກັບມີດຂອງລາວ, ເບິ່ງແລ້ວຮູ້ເລີຍວ່າມັນບໍ່ມີປະໂຫຍດ, ພຽງແຕ່ໄວ້ປ້ອງກັນຕົນເອງ, ຍາມໃດຂ້າພະເຈົ້າກໍ່ຕ້ອງໄດ້ເຊື່ອງມັນໄວ້.
ໃນເວລານັ້ນ, ຜູ້ນໍາພາທາງໃຫ້ພວກເຮົາແມ່ນພໍ່ອານ. ພໍ່ແມ່ນຜູ້ເປັນຂົວຕໍ່ລະຫວ່າງທາງທິດຕາເວັນອອກ ແລະ ຕາເວັນຕົກ ວຽງຈັນ, ເປັນຜູ້ຕິດພັນກັບບັນດາເຂດ ລາວລຸ່ມ, ລາວເທິງ, ລາວສູງ.
ເມື່ອເຫັນວ່າມີດທີ່ຂ້າພະເຈົ້າໃຊ້ເຮັດໃຫ້ເສຍລັບງ່າຍ, ພໍ່ອານເວົ້າວ່າ ຈະຊອກມີດຂອງລາວໃຫ້ຂ້າພະເຈົ້າ. ລາວພາຂ້າພະເຈົ້າໄປພົບ ສຸລິນ, ຜູ້ຮັບຜິດຊອບກອງບັນຊາການພາຍໃນ ວຽງຈັນ. ສຸລິນ ມີມີດສອງດວງ, ມິດທັງສອງແມ່ນຕີໂດຍຄົນລາວສູງ. ສຸລິນໃຫ້ຂ້າພະເຈົ້າເລືອກມີດ. ຂ້າພະເຈົ້າໄດ້ເລືອກມີດຂະຫນາດນ້ອຍ. ຕອນນັ້ນ, ສຸລິນ ຢາກໄດ້ງ້າວ ເພື່ອໃຊ້ໃນການຕໍ່ສູ້ສັດຕູ ຄືແບບດັກກົງ, ສະນັ້ນ ຂ້າພະເຈົ້າຈຶ່ງມອບມີດທີ່ນຳມາຈາກຫວຽດນາມໃຫ້ລາວ. ສຸລິນ ມັກມັນຫຼາຍ ແລະ ໄດ້ບອກພວກເຮົາ ຮັກສາມີດຂອງກັນແລະກັນເປັນທີ່ລະນຶກ. ສຸລິນ ແລະຂ້າພະເຈົ້າ ພຽງແຕ່ມີການພົວພັນເຮັດວຽກໃນລະຍະເວລາໜ້ອຍໜື່ງຕອນຢູ່ໃນເຂດຂອງສັດຕູເທົ່ານັ້ນ, ພວກເຮົາມີຄວາມຊົງຈໍາຫຼາຍຢ່າງ, ແຕ່ຫນ້າເສຍດາຍ, ພວກເຮົາໄດ້ແຍກກັນມາເປັນເວລາຫຼາຍກວ່າ 50 ປີ.
ທ່ານຕ້້ຽນ ເອີ້ນມີດລາວ ທີ່ຄົນລາວ ປ່ຽນໃຫ້ລາວ ເປັນມີດທົ່ວໄປທີ່ສາມາດນຳໃຊ້ໄດ້ຫຼາຍຢ່າງເຊັ່ນ: ຖາງໄຮ່ເພື່ອຊ່ວຍປະຊາຊົນ, ຜ່າໄມ້ໄຜ່ຈັກສານ; ຕັດໄມ້ໄຜ່ເພື່ອເຮັດເຂົ້າຫຼາມ; ຕັດຄັນເບັດຕຶກປາປະໄວ້ຕະຫຼອດຄືນ, ຄົວປາ, ຕັດເຈ້ຍ ແລະໃບໄມ້.
ປີ 1970, ທ່ານຕ້ຽນ ໄດ້ອອກຈາກ ວຽງຈັນ ກັບຄືນປະເທດຫວຽດນາມ, ໂດຍຖືມີດໃສ່ໃນກະເປົ໋າໄປນຳ. ຄອບຄົວຂອງລາວມັກມີດນີ້ ເພາະວ່າມັນສາມາດເຮັດໄດ້ທຸກຢ່າງ. ຕໍ່ມາ, ເມື່ອເຄື່ອງໃຊ້ນັບມື້ນັບອຸດົມສົມບູນ, ມີດບໍ່ຄ່ອຍຈະໃຊ້ຫຼາຍ, ລາວຈຶ່ງເກັບຮັກສາໄວ້ເປັນທີ່ລະນຶກ.
 |
| ທ່ານ ຕ້ຽນ ໄດ້ແນະນຳການນຳໃຊ້ໜ້າຍິງ. (ພາບ: Thu Ha) |
ພ້ອມກັບມີດແລ້ວ, ທ່ານ ຕ້ຽນ ຍັງແຂວນ ໜ້າຍິງ ໄວ້ຢູ່ໃນຫ້ອງຮັບແຂກ. ນີ້ແມ່ນໜ້າຍິງ ຂອງທ່ານແກ້ວ - ຜູ້ນຳໜ້າທະຫານໃນສົງຄາມ ຕໍ່ຕ້ານຝຣັ່ງໃນລາວໃນຕົ້ນຊຸມປີ 1900. ຄຳແສນ ວົງໜໍ່ແກ້ວ - ຫລານຊາຍຂອງທ່ານແກ້ວ ທັງເປັນສະຫາຍ ແລະເພື່ອນສະໜິດຂອງທ່ານ ຕ້ຽນ ໄດ້ມອບ ໜ້າຍິງ ໃຫ້ລາວໃນປີ 2009.
ຕາມຄໍາເວົ້າຂອງ ຄໍາແສນ: ໃນທ້າຍປີ 1890 ແລະ ຕົ້ນປີ 1900, ປະຊາຊົນລາວ ບັນດາເຜົ່າ ໄດ້ເປັນຮ່ວມສຳພັນນຳກັນ ຕໍ່ຕ້ານຝຣັ່ງ. ການລຸກຮືຂຶ້ນຂອງທ່ານ ແກ້ວ ແລະ ກົມມະດຳ ແມ່ນປະຊາຊົນເຂດພູສູງ ແລະ ປະຊາຊົນເຂດຊາຍແດນ ຫວຽດນາມ - ລາວ ຕອງສະໜອງຕາມ. ອາວຸດທີ່ປະຊາຊົນໃຊ້ໃນເວລານັ້ນ ແມ່ນໜ້າ, ທະນູ, ຫອກ, ດັກ... ຂໍ້ດີຂອງມັນ ແມ່ນຢູ່ໃນປາຍໜ້າທີ່ເປັນຜິດ. ຖ້າຖຶກຍິງ ສັດຕູກໍ່ຍາກທີ່ລອດຊີວິດ.
ຄອບຄົວຂອງ ຄຳແສນ ໄດ້ຮັກສາໜ້າຍິງ ຂອງທ່ານ ແກ້ວ. ມື້ຫນຶ່ງລາວບອກກັບເພື່ອນຂອງລາວວ່າ: "ພວກເຮົາເປັນອ້າຍນ້ອງທີ່ເປັນຕາຍຮ່ວມກັນ, ຂ້າພະເຈົ້າກໍ່ຢາກມອບໜ້າຍິງໃຫ້ແຕ່ລະຄອບຄົວເກັບຮັກສາໄວ້ໜື່ງອັນເພື່ອເປັນທີ່ລະນຶກ".
ເມື່ອໄດ້ຮັບໜ້າຍິງ, ທ່ານ ຕ້ຽນ ຮູ້ສຶກປະທັບໃຈ, ບໍ່ຄາດວ່າເພື່ອນຈະມອບຂອງຂວັນທີ່ລ້ຳຄ່ານີ້ໃຫ້ລາວ. ໜ້າຍິງ ຍັງຄົງສະພາບເດີມ ຍັງມີໄລ ແລະ ສາຍຢູ່. ທ່ານ ຄຳແສນ ເວົ້າວ່າ ທ່ານ ຕ້ຽນ ໄດ້ຖອດໜ້າໄມ້ອອກແລ້ວຫໍ່ຜ້າ ນຳໄປຂຶ້ນຍົນ.
ເມື່ອເອົາໜ້າຍິງໄປຫວຽດນາມ, ລາວໄດ້ແຂວນໄວ້ໃນຫ້ອງເຮັດວຽກຂອງລາວ. ປີ 2015 ທ່ານ ຄຳແສນ ໄດ້ເຖິງແກ່ມໍລະນະກຳ, ທ່ານຕ້ຽນ ກໍ່ຄິດເຫັນແຕ່ໜ້າຍິງນັ້ນ.
ທ່ານກ່າວວ່າ: “ຂ້າພະເຈົ້າຢາກມອບມັນຄືນໃຫ້ກັບລູກຊາຍ ຄຳແສນ ເພື່ອໃຫ້ຫຼານນໍາໄປໄວ້ໃນຫໍພິພິທະພັນ ທີ່ນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນ ຫຼື ສາລະວັນ ເພື່ອລະນຶກເຖິງຍຸກປະຫວັດສາດຂອງລາວ ທີ່ບໍ່ອາດຫຼົງລືມໄດ້.
ສຳລັບທ່ານ ຕ້ຽນ ແລ້ວ, ບັນດາຂອງທີ່ລະນຶກຂ້າງເທິງນັ້ນ ແມ່ນຊັບສົມບັດອັນລ້ຳຄ່າ, ຢ້ອນຄືນມູນເຊື້ອອັນລ້ຳຄ່າຂອງເພິ່ນ ແລະ ລູກຫລານ ກ່ຽວກັບຊີວິດໃນໄລຍະໜຶ່ງທີ່ “ເມັດເກືອກັດແບ່ງເຄິ່ງ, ຜັກຫັກເຄິ່ງແບ່ງກັນກິນ” ຂອງທະຫານ ແລະປະຊາຊົນສອງປະເທດ ຫວຽດນາມ ແລະລາວ.
ໃນບັ້ນການປະກວດ “ໃຫ້ຂອງທີ່ລະນຶກເລົ່າເລື່ອງ” ໂດຍວາລະສານຍຸສະໄໝ (ສະຫະພັນບັນດາອົງການມິດຕະພາບຫວຽດນາມ) ສົມທົບກັບສະຖານທູດ ສາທາລະນະລັດ ປະຊາທິປະໄຕ ປະຊາຊົນລາວ ປະຈຳ ຫວຽດນາມ, ສະມາຄົມມິດຕະພາບ ຫວຽດນາມ - ລາວ, ລາວ - ຫວຽດນາມ ໄດ້ຈັດໃນປີ 2022. ຄະນະຈັດຕັ້ງໄດ້ຮັບບົດປະພັນບົດຂຽນ, ບົດເວົ້າ ຈໍານວນ 6.215 ສະບັບ ທີີ່ກ່ຽວພັນກັບນໍ້າໃຈມິດຕະພາບຫວຽດນາມ - ລາວ.
ບັນດາຂອງທີ່ລະນຶກ“ເລົ່າເລື່ອງ” ເປັນພຽງວັດຖຸທີ່ລຽບງ່າຍ, ບໍ່ມີຄຸນຄ່າທາງດ້ານວັດຖຸ, ແຕ່ມີຄຸນຄ່າທາງຈິດໃຈອັນສູງສົ່ງຂອງມິດຕະພາບ, ຄວາມຮັກແພງລະຫວ່າງຄູ-ນັກຮຽນ ແລະ ຄວາມຮັກແພງໃນຄອບຄົວ, ຄວາມສາມັກຄີ... ຂອງສອງປະເທດອ້າຍນ້ອງທີ່ໄດ້ຜ່ານຮ້ອນຜ່ານໜາວນຳກັນ.
ອານຸໄຊ ສະຫວັດ
