ໄຊຊະນະ ພາກເໜືອລາວ - ແມ່ນສັນຍາລັກແຫ່ງຄວາມສາມັກຄີ, ຕໍ່ສູ້ ຂອງ ຫວຽດ-ລາວ

ຍສໝ - ເມື່ອ 65 ປີກ່ອນ, ແຕ່ວັນທີ 13 ເມສາ ຫາ 18 ພຶດສະພາ ປີ 1953, ຄັ້ງທໍາອິດ, ກໍາລັງສູນກາງຂອງຫວຽດນາມ ໄດ້ເຄື່ອນພົນສູ່ ປະເທດລາວ, ປະສານສົມທົບກັບກອງກຳລັງ ປະເທດລາວ ເປີດບັ້ນຮົບ ຕີທຳລາຍ ຈັກກະພັດ ຝລັ່ງ ປົດປ່ອຍພື້ນທີ່, ການຂະຫຍາຍພື້ນຖານ ການຕໍ່ຕ້ານຂອງປະຊາຊົນລາວ ຢູ່ສອງທີ່ໝັ້ນ ແຂວງ ຊຳເໜືອ ແລະ ຊຽງຂວາງ (ພາກເໜືອ) ສ້າງສັນຍາລັກທີ່ສວຍງາມຂອງຄວາມສາມັກຄີ ຕໍ່ສູ້ ຫວຽດນາມ - ລາວ ໃນພາລະກິດຕໍ່ສູ້ປົດປ່ອຍຊາດ ຂອງປະຊາຊົນສອງປະເທດ.

ພົນເອກ ຫວໍ໋ຫງວຽນຢາບ ແລະ ສົມເດັດ ສຸພານຸວົງ ຮ່ວມກັບບັນດາ ສະຫາຍ ໃນກອງບັນຊາການ ປຶກສາຫາລຶ ແຜນການເປີດບັ້ນຮົບ ພາກເໜືອລາວ ປີ 1953 (ພາບ: : btlsqsvn.org.vn)

ສ້າງຄວາມໄດປຽບ ໂດຍການປະສານຍຸດທະວິທີ ລະຫວ່າງ ການປະຕິວັດສອງຊາດ

ໃນຕົ້ນປີ 1953, ໃນການວິເຄາະທິດທາງ ການຕໍ່ສູ້ຍຸດທະສາດ ເພື່ອເພີ່ມທະວີ ໄຊຊະນະ ຂອງ ບັ້ນຮົບ ທິດຕາເວັນຕົກສ່ຽງເໜືອ ລະດູໜາວ 1952, ຜູ່ບັນຊາການທະຫານສູງສຸດ ໄດ້ຢັ້ງຢືນວ່າ: " ພາກເໜືອຂອງລາວ ເປັນທີ່ໝັ້ນສຳຄັນ ກຂອງຍຸດທະສາດ , ທັງເໝາະສົມກັບ ຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ສູ້ຂອງພວກເຮົາ…ທັງເປີດເປັນທີ່ໝັ້ນໃຫ້ຝ່າຍລາວອ້າຍນ້ອງ, ສ້າງຄວາມໄດ້ປຽບອັນໃໝ່ໃຫ້ກຳລັງປະສົມ ຫວຽດ-ລາວ ຕໍ່ສູ້" ແລະ ສະເຫນີໃຫ້ ພັກແຮງງານສູນກາງຂອງຫວຽດນາມ ປະສານສົມທົບກັບກອງທັບ ປົດປ່ອຍລາວ ເປີດບັ້ນຮົບພາກເໜືອລາວ ເພື່ອ ທໍາລາຍກອງກໍາລັງຫຼັກຂອງສັດຕູ, ການປົດປ່ອຍພື້ນທີ່, ກໍ່ສ້າງຖານທີ່ໝັ້ນ, ສ້າງເງື່ອນໄຂຍູ້ແຮງໃຫ້ການຕໍ່ສູ້ຂອງ ຝ່າຍລາວ; ເຮັດໃຫ້ກອງກຳລັງຕໍ່ຕ້ານຂອງທະຫານ ຝລັ່ງ ຖຶກແບ່ງແຍກ. ຈັກກະພັດຝລັ່ງ ໄດ້ເລືອກ ເມືອງຊຳເໜືອ ເປັນທີ່ໝັ້ນສຳຄັນ, ມີ 3 ກອງທະຫານ, ເພື່ອສ້າງເປັນ ກອງບັນຊາການໃຫຍ່, ພ້ອມກັນນັ້ນ ສັດຕູກໍ່ຍັງເພີ່ມທະວີກຳລັງໄປສູ່ເຂດ ທົ່ງໄຫຫີນ, ຊຽງຂວາງ, ແຕ່ລະບ່ອນໜື່ງກອງພົນ. ບັນດາຜູ່ນຳ ລັດຖະບານຕໍ່ຕ້ານາ ແລະ ແນວໂຮມລາວ ອິດສະຫຼະ ເຫັນດີເປັນເອກກະພາບກັບນະໂຍບາຍດັ່ງກ່າວຢ່າງສຸດໃຈ, ຍ້ອນ ເປົ້າໝາຍການຕໍ່ສູ້ເໝາະສົມກັບຄວາມຕ້ອງການພັດທະນາຂອງການປະຕິວັດລາວ,… ພາຍຫຼັງບັ້ນຮົບ, ຊຳເໜືອຈະເປັນ ນະຄອນຫຼວງຕໍ່ຕ້ານຂອງລາວ ແລະ ພາກເໜືອລາວ ຈະເປັນຖານທີ່ໝັ້ນ ແລະ ການປະຕິວັດ ລາວ" . ວັນທີ 3 ກຸມພາ 1953 ລັດຖະບານຫວຽດນາມ ແລະ ລັດຖະບານລາວຕໍ່ຕ້ານໄດ້ຕັດສິນໃຈປະສານກັນເປີດບັ້ນຮົບພາກເໜືອລາວ. ກອງກໍາລັງທີ່ເຂົ້າຮ່ວມແມ່ນກອງພົນໃຫຍ່ຂອງທະຫານປະຊາຊົນຫວຽດນາມ ແລະ ທະຫານປະເທດລາວ. " ນີ້ແມ່ນຄັ້ງທໍາອິດທີ່ທະຫານປະສົມ ປະຕິວັດ ຫວຽດ-ລາວ, ປະກອບມີ ທະຫານກອງພົນໃຫຍ່ຂອງ(ຫວຽດນາມ) ແລະ ກອງພັນໃຫຍ່ທີ່ກຳລັງເຕີບໃຫຍ່ຂອງອ້າຍນ້ອງ (ລາວ) ປະສານກັນຕາມຍຸດທະວິທີຂອງການສູ້ຮົບຂະໜາດໃຫຍ່, ຈະບໍ່ແມ່ນກອງກຳລັງກອງຫຼອນທີ່ນ້ອຍອີກແລ້ວ". ເນື່ອງຈາກຄຸນລັກສະນະ ແລະ ຄວາມສໍາຄັນຂອງບັ້ນຮົບຕໍ່ກັບການຕໍ່ຕ້ານ ຈັກກະພັດຝຣັ່ງ ຂອງປະຊາຊົນບັນດາເຜົ່າສອງປະເທດຫວຽດນາມ-ລາວ, ມັນແມ່ນຄັ້ງທໍາອິດທີ່ກອງທັບໃຫຍ່ ໄປຕໍ່ສູ້ຮ່ວມກັບກຳລັງຂອງທະຫານລາວ, ສະນັ້ນ ທ່ານ ພົນເອກ, ຜູ່ບັນຊາການສູງສຸດ ຫວໍ໋ຫງວຽນຢາບ ໄດ້ຮັບການແຕ່ງຕັ້ງໃຫ້ເປັນຜູ້ບັນຊາການ ການສູ້ຮົບຮ່ວມກັບບັນນດາພະນັກງານລະດັບສູງຂອງທະຫານປະຊາຊົນ ຫວຽດນາມ. ສ່ວນທາງຝ່າຍລາວ, ທ່ານສົມເດັດ ສຸພານຸວົງ ນາຍົກລັດຖະມົນຕີ ລັດຖະບານຕໍ່ຕ້ານລາວ ແລະ ສະຫາຍ ໄກສອນ ພົມວິຫານ ລັດຖະມົນຕີປ້ອງກັນປະເທດຮ່ວມກັນຊີ້ນຳການຕໍ່ສູ້ຄັ້ງນີ້.

ກອງບັນຊາການ-ການຕໍ່ສູ້ ໄດ້ຕັດສິນໃຈໂຈມຕີສັດຕູ ສາມເສັ້ນທາງ : ຊຳເໜືອ, ຊຽງຂວາງ ແລະ ນ້ຳອູ . ເສັ້ນທາງຫຼັກຄື: ທາງຊຳເໜືອ, ຝ່າຍຫວຽດນາມ ມີບັນດາກອງພົນໃຫຍ່ 308, 312 (2 ກອງພັນໃຫຍ່), 316 (1 ກອງພັນ) ແລະ ມີກອງທີ 80 ທະຫານອາສາສະຫມັກຫວຽດນາມ . ເບື້ອງລາວມີທະຫານທ້ອງຖິ່ນປະມານ 500 ຄົນ,ໃນນັ້ນກອງກຳລັງສ່ວນໃຫຍ່ແມ່ນລວມຢູ່ແຂວງຊຳເໜືອ ແລະ ກຳລັງກອງຫຼອນ ຢູ່ບັນດາເມືອງ ຊຽງຄໍ້, ເມືອງຊອນ. ທິດຮອງລົງມາແມ່ນ ຊຽງຂວາງ ພວກດເຮົາມີ ກອງພົນໃຫຍ່ 304 ແລະ ກອງທີ 81 ອາສາສະຫມັກຫວຽດນາມ. ເບື້ອງລາວມີກອງທະຫານທ້ອງຖິ່ນປະມານ 400 ຄົນ ແລະ ມີກອງຫຼອນປະຊາຊົນ ເມືອງໂມກ ແລະ ບ້ານ ຖິນ ປະມານ 1.400 ຄົນ. ທາງເບື້ອງເຂດນ້ຳອູ ຂື້ນກັບແຂວງ ຫຼວງພະບາງ, ມີກອງພັນໃຫຍ່ 148 (ເຂດຕະເວັນຕົກສ່ຽງເຫນືອ) ແລະ ກອງທີ 82 ທະຫານອາສາສະຫມັກຫວຽດນາມ. ເບື້ອງລາວ ມີໜື່ງກອງຮ້ອຍລວມກັນຢູ້ ແລະ ມີກອງສິບທະຫານປະຊາຊົນທ້ອງຖິ່ນ ແລະ ກຳລັງກອງຫຼອນເມືອງງອຍ ອີກ 300 ຄົນ.

ທັງສາມທິດທາງນັ້ນ, ໃນວັນທີ 8 ເມສາ 1953, ບັນດາກອງກຳລັງທະຫານຫຼັກຂອງຫວຽດນາມ ຍົກກຳລັງເຂົ້າມາລາວ. ສະຫາຍ ຫວໍ໋ຫງວຽນຢາບ ຜູ່ບັນຊາການໃຫຍ່ ແລະ ສົມເດັດ ສຸພານຸວົງ ນາຍົກລັດຖະມົນຕີ ລັດຖະບານຕໍ່ຕ້ານລາວ ໄດ້ຮ່ວມກັນນຳພາທະຫານແຕ່ລະກົມກອງໄປຕາມເສັ້ນທາງທີ່ສຳຄັນ. ຈາກ ເຫງະອານ, ກອງພົນໃຫຍ່ 304 ໄປຕາມເສັ້ນທາງເລກທີ 7 ໄປຍັງ ຊຽງຂວາງ ສະກັດກັ້ນເສັ້ນທາງຖອຍໜີຂອງສັດຕູ ຈາກແຂວງຊຳເໜືອ; ກອງພັນໃຫຍ່ 148 ຈາກດ໋ຽນບຽນຟູ້ ເຄື່ອນລົງມາທາງທິດເຫນືອ ຂອງຊໍາເຫນືອ, ຕີສັດຕູຢູ່ຫລວງພະບາງ.

ຂີດໝາຍໃໝ່ຂອງການບຸກໂຈມຕີສັດຕູຂອງກອງກຳລັງຫຼັກທະຫານຫວຽດນາມທີ່ເຄື່ອນທັບມາປະເທດລາວ

ຕໍ່ກັບການບຸກໂຈມຕີຂອງທະຫານຫວຽດນາມ, ຊາລັງ- ຜູ່ບັນຊາການທະຫານຫຸ່ນຝລັ່ງ ຢູ່ອາຊີຕາເວັນອອກສ່ຽງໃຕ້ເຫັນວ່າບໍ່ສາມາດ “ເອົາໄຂ່ທັບຫີນ” ສະນັ້ນພາຍໃນຄືນຂອງວັນທີ 12 ມີນາ ປີ 1953 ໄດ້ສັ່ງໃຫ້ລວມພົນ 3 ກອງຮ້ອຍຖອຍລົງມາທາງພາກໃຕ້.

ຕອນທ່ຽງຂອງວັນທີ 13 ເມສາ 1953, ໄດ້ຮັບຂ່າວວ່າສັດຕູໄດ້ຖອນກຳລັງອອກຈາກ ຊໍາເຫນືອ, ຜູ້ບັນຊາການ ບັ້ນຮົບຕັດສິນໃຈ “ໄລ່ຕີສັດຕູໃຫ້ດັບສູນ”; ໄດ້ສັ່ງບັນດາກອງກຳລັງ, ທຸກພາກສ່ວນລວມກຳລັງປະກອບອາວຸດ, ຜ່ານຜ່າທຸກໆຄວາມລຳບາກເພື່ອ "ດັບສູນກອງກຳລັງສັດຕູ ເພື່ອເປັນຂີດໝາຍສຳຄັນຂອງການບຸກໂຈມຕີຂອງທະຫານ ຫວຽດນາມທີ່ເຄື່ອນມາພາກເໜືອຂອງລາວ"(4 ), ບໍ່ໃຫ້ສັດຕູຫຼົບໜີໄປສູ່ທົ່ງໄຫຫີນ. ເພື່ອແນໃສ່ປຸກລະດົມພະນັກງານ, ນັກຮົບ ໃນຈົດໝາຍສົ່ງເຖິງກອງກຳລັງທີ່ເຂົ້າຮ່ວມຕໍ່ສູ້ໃນບັ້ນຮົບ, ພົນເອກ ຫວໍ໋ຫງວຽນຢາບ ໄດ້ຂຽນ: "ສັດຕູໄດ້ພ່າຍໜີຈາກຊຳເໜືອ, ຊຳເໜືອໄດ້ຮັບການປົດປ່ອຍ. ແຕ່ວ່າຕ້ອງການທີ່ຈະຊ່ວຍປະຊາຊົນລາວອ້າຍນ້ອງທະນຸບຳລຸງຖານທີ່ໝັ້ນນັ້ນ, ພວກເຮົາຕ້ອງໄດ້ດັບສູນກຳລັງສຳຄັນຂອງສັດຕູ…ດັບສູນໄດ້ພວກທີ່ປົບໜີດັ່ງກ່າວນັ້ນ, ພວກເຮົາຈະມີໄຊໃນການປຸກລະດົມ, ໄຊຊະນະດັ່ງກ່າວຈະໂດ່ງດັງໄປທົ່ວສະໜາມຮົບ ຫວຽດ-ລາວ ແລະ ຈະອຸ້ມຊູໃຫ້ຊຳເໜືອໄດ້ຮັບການປົດປ່ອຍກາຍເປັນຖານທີ່ໝັ້ນຕໍ່ຕ້ານຂອງປະເທດລາວອ້າຍນ້ອງ(ລາວ)ເຊື່ອມກັບເຂດເອກລາດຂອງພວກເຮົາ(ຫວຽດນາມ). ໃນເວລານີ້, ພວກເຮົາຕ້ອງຈື່ຈໍາຄໍາເວົ້າຂອງ ລຸງໂຮ່ ສັ່ງ, ຕ້ອງຕັດສິນໃຈສູງ, ທຸນທ່ຽງ, ຫມັ້ນຄົງ, ເພື່ອເຮັດສຳເລັດພາລະກິດ.".

ເວລາ 10 ໂມງເຊົ້າ, ວັນທີ 13 ເມສາ 1953, ຕອນທີ່ກອງກຳລັງສຸດທ້າຍຂອງສັດຕູຖອນອອກຈາກ ຊໍາເຫນືອ, ກຳລັງແນວໜ້າຂອງພວກເຮົາຢູ່ຫ່າງປະມານ 5 ຫາ 10 ກມ, ແຕ່ຍ້ອນຈິດໃຈ " ແຊງໜ້າ, ປະຊິດໂຕ ແລະ ແບ່ງແຍກສັດຕູ, ສະກັດກັ້ນການປົບໜີຂອງພວກສັດຕູ, ດັບສູນສັດຕູຢ່າງຮາບຄາບ", ບັນດາກອງພົນໃຫຍ່ 308, 312, 316 ໄດ້ສ້າງກອງກຳລັງ 4 ກອງພັນ (888, 23, 79, 166) ແລະ ສອງ ກອງຮ້ອຍກະກຽມຕີໄລ່, ຫຼອນຕີ,ດັບສູນ ແລະ ຈັບເປັນສັດຕູຫຼາຍຮ້ອຍຄົນ, ບັງຄັບໃຫ້ສັດຕູສ່ວນທີ່ເຫຼືອຕ້ອງໄດ້ຖອຍໄປສູ່ ທົ່ງໄຫຫີນ. ເສັ້ນທາງສຳຮອງ, ທະຫານປະສົມ ລາວ-ຫວຽດ ບຸກໂຈມຕີດັບສູນສັດຕູ ຢູ່ບ້ານ ໜອງແຮດ, ບ້ານບານ, ບັງຄັບໃຫ້ສັດຕູຕ້ອງໄດ້ຖອຍໄປຫາ ຄັງໄຂ. ຈາກນັ້ນ ກອງກຳລັງຂື້ນກັບກອງພົນ 304 ໄດ້ບຸກຕີສັດຕູ ໄດ້ກັບບ້ານ ຊາວ, ບັງຄັບໃຫ້ພວກສັດຕູຕ້ອງຖອຍໄປສູ່ທົ່ງໄຫຫີນ. ແຂວງ ຊຳເໜືອ ແລະ ເຂດອ້ອມຂ້າງໄດ້ຮັບການປົດປ່ອຍ. ທາງທິດໃຕ້ຂອງເສັ້ນທາງເລກທີ 7, ສອງກອງຮ້ອຍ ທີ່ຂື້ນກັບກອງພົນ 312 ໄດ້ປະສານງານກັບກອງກຳລັງຝ່າຍລາວໄລ່ຕີສັດຕູ ກັບໄປສູ່ ຊຳເຕີ້. ວັນທີ 18 ເມສາ ປີ 1953, ບັນດາກົມກອງທີ່ຂື້ນກັບ ກອງພັນທີ 81 ແລະ ກຳລັງທະຫານທ້ອງຖິ່ນ ເມືອງໂມກ, ໂຈມຕີ ສາມແຈ່ ປະສານກັບ ກອງພັນທີ 57(ກອງພົນໃຫຍ່ທີ 304) ບຸກໂຈມຕີ ແລະ ເຄື່ອນໄກ້ເຂົ້າໄປເຖິງເມືອງ ຊຽງຂວາງ, ເຮັດໃຫ້ສັດຕູມີຄວາມຢ້ານກົວ ແລະ ສະທົບສະທ້ານຖອຍໄປສູ່ ທົ່ງໄຫຫີນ. ທະຫານຂອງສັດຕູທີ່ຢູ່ ເມືອງຫງະ, ເມືອງງານກໍ່ໄດ້ປົບໜີຕາມລຳດັບໄປຍັງ ທ່າເທີນ, ທ່າວຽງ . ໃນຄະນະດຽວກັນນັ້ນ, ກອງກຳລັງຂອງ ສະຫາຍ ທ້າວຕູ່ ໄດ້ສັ່ງໃຫ້ເຄື່ອນກຳລັງໄປສູ່ເສັ້ນທາງເລກທີ 7 , ຄຸ້ມຄອງເສັ້ນທາງແຕ່ຊາຍແດນ ຫວຽດ-ລາວ ຈົນຮອດ ຊຽງຂວາງ. ພາຍຫຼັງໜື່ງອາທິດຂອງການໄລຕີສັດຕູ ບົນເສັ້ນທາງເຖິງ 270 ກິໂລແມັດ, ຈາກ ຊຳເໜືອ ໄປເຖິງ ທົ່ງໄຫຫິນ, ບັນດາກອງກຳລັງສູ້ຮົບຂອງຫວຽດນາມ ແລະ ລາວອ້າຍນ້ອງ ດັບສູນ, ຈັບ ແລະ ທໍາລາຍ ກຳລັງສັດຕູໄດ້ຫຼາຍກວ່າ 1.500 ຄົນ, ປົດປ່ອຍດິນແດນຢ່າງກ້ວາງຂວາງ , ດັບສູນ ແລະ ທີ່ໝັ້ນຂອງສັດຕູຢ່າງຫຼວງຫຼາຍ, ສ້າງເງື່ອນໄຂສະດວກໃຫ້ຂະບວນການຕໍ່ຕ້ານຂອງລາວພັດທະນາ .

ການປະສານງານກັບທະຫານປະຊາຊົນຫວຽດນາມ, ປະຊາຊົນລາວບັນດາເຜົ່າ ຂອງ ຊໍາເໜືອ, ຊຽງຂວາງ, ຫຼວງພະບາງ ... ໄດ້ປຸກລະດົມປະຊາຊົນຊາວຜູ່ອອກແຮງງານຫລາຍພັນຄົນ, ເຂົ້າ ແລະ ອາຫານຫລາຍຮ້ອຍໂຕນ. ນອກຈາກນັ້ນ, ປະຊາຊົນຍັງເປັນຜູ່ນຳທາງ, ຮັກສາຄວາມລັບ, ເປັນກອງໜຸນ ແລະ ຮ່ວມກັບກອງທັບເພື່ອສືບເສາະຫາ ແລະ ຈັບສັດຕູ.

ສືບຕໍ່ບຸກໂຈມຕີທໍາລາຍສັດຕູ, ເປີດທາງໃຫ້ເຂດປົດປ່ອຍ ໃຫ້ປະເທດລາວ, ກອງບັນຊາການບັ້ນຮົບໄດ້ຕັດສິນໃຈ ູຍ້ແຮງການໂຈມຕີຢູ່ເຂດ ນ້ຳອູ. ຫຼັງຈາກທໍາລາຍສັດຕູ ຢູ່ຈຸດຢູ່ເມືອງງອຍ (21 ເມສາ), ປາກຊ່າງ (26 ເມສາ), ເມືອງ ຂົວ (18 ພຶດສະພາ), ກອງບັນຊາການຕັດສິນໃຈສິ້ນສຸດບັ້ນຮົບ, ແບ່ງແຍກກອງກຳລັງ, ປະສານຮ່ວມກັບ ທະຫານ ລາວ ກວດລ້າງ ກຳລັງສັດຕູ, ກໍ່ສ້າງທີ່ໝັ້ນ ແລະ ກອງພົນບາງສ່ວນກັບຄືນບ້ານ.

ປະຫວັດສາດແຫ່ງຄວາມສາມັກຄີຕໍ່ສູ້ ອັນສະໜິດແໜ້ນ ຂອງຫວຽດນາມ - ລາວ

ພາຍຫຼັງການບຸກໂຈມຕີຢ່າງຕໍ່ເນື່ອງເປັນເວລາຫຼາຍວັນ, ກອງທະຫານທີ່ເຂົ້າຮ່ວມໃນບັ້ນຮົບ, ໄດ້ທຳລາຍກຳລັງສັດຕູໄດ້ ເຖິງ 2.800ຄົນ,ກວມ 1/5 ຂອງລູກແຫຼ້ງຕີມືຂອງຈັກກະພັດ ຢູ່ລາວ, ໃນນັ້ນ ດັບສູນສັດຕູໄດ້ 500 ຄົນ, ຈັບກຸມໂຕ ໄດ້ 1.800 ຄົນ, ມ້າງເພທຳລາຍກຳລັງສັດຕູໄດ້ອີກ 500 ຄົນ (ປະກອບມີ ລະບົບການປົກຄອງ ຂອງຈັກກະພັດ ທີ່ຢູ່ ຊຳເໜືອ); ຕີແຕກ 3 ກອງພັນ ແລະ 3 ກອງຮ້ອຍ ຢູ່ ຊໍາເຫນືອ, 8 ກອງຮ້ອຍ ຢູ່ແມ່ນ້ຳອູ ແລະ ລູກແຫຼ່ງຕີມືຂອງສັດຕູອີກຫຼາຍຮ້ອຍຄົນ ຢູ່ບັ້ນຮົບເສັ້ນທາງເລກທີ 7, ຊຽງຂວາງ; ມ້າງເພທຳລາຍ ເຂດທີ່ໝັ້ນສັດຕູຢູເຂດ: ເມືອງງອຍ, ນ້ໍາບາກ, ເມືອງຂໍ, ເມືອງປາກຊ່າງ, ເມືອງໜອງແຮດ. ຕີຖອຍສັດຕູອີກ 25 ແຫ່ງຄື: ຊຳເໜືອ, ຊຽງຂວາງi, ເມືອງໂຊຍ, ຄັງໄຂ, ເມືອງຫງາດ, ເມືອງໂມ, ບ້ານແສ້, ເມືອງສູງ ... ; ປົດປ່ອຍດິນແດນຫຼາຍກວ່າ 35,000 ຕາກິໂລແມັດ, ແຂວງຊໍາເຫນືອທັງໝົດ, ສ່ວນຫນຶ່ງຂອງຊຽງຂວາງ ແລະ ຫຼວງພະບາງ 1/5 ເນື້ອທີ່ທາງພາກເໜືອຂອງລາວ ແລະ ປົດປ່ອຍປະຊາຊົນໄດ້ເຖິງ 40,000 ຄົນ, ໃນນັ້ນມີ ແມ່ນ້ໍາອູ ເປັນເຂດທີ່ມີຄວາມສຳຄັນຍຸດທະສາດ, ເຂດທີ່ມີຄວາມອຸດົມສົມບູນທີ່ສຸດຂອງພາກຕາເວັນຕົກສ່ຽງເໜືອຂອງລາວ.

ໄຊຊະນະຂອງບັ້ນຮົບ ພາກເໜືອຂອງລາວ ໄດ້ສ້າງໂສມຫນ້າໃຫມ່ຂອງການຕໍ່ສູ້ກູຊາດຂອງປະຊາຊົນລາວ. ໄຊຊະນະນີ້ໄດ້ສ້າງໃຫ້ການປະຕິວັດລາວ ມີຖານທີ່ໝັ້ນອັນກ້ວາງຂວາງ ແລະ ຕິດແທດກັບເຂດປົດປ່ອຍຂອງຫວຽດນາມ. ລັດຖະບານຕໍ່ຕ້ານລາວ ແລະ ແນວໂຮມເອກກະພາບລາວ ຈາກນັ້ນໄດ້ມີເບື້ອງຫຼັງທີ່ແໜ້ນໜາເພື່ອການເຄື່ອນໄຫວ. ທະຫານປົດປ່ອຍປະເທດລາວ ມີຮາກຖານ, ທີ່ຕັ້ງ, ກໍ່ສ້າງ ແລະ ພັດທະນາກອງກຳລັງ. ຮາກຖານການຕໍ່ຕ້ານຂອງການປະຕິວັດລາວ ໄດ້ເຊື່ອມໂຍງກັບເຂດເອກກະລາດຂອງຫວຽດນາມ, ສ້າງການປະສານງານຍຸດທະສາດ ລະຫວ່າງ ການປະຕິວັດ ຂອງສອງປະເທດ ຄື:ຫວຽດນາມ-ລາວ, ນຳການຕໍ່ສູ້ປົດປ່ອຍຊົນເຜົ່າຂອງສອງຝ່າຍພັດທະນາເງື່ອນໄຂສະດວກ.

ພາຍໃຕ້ການຊີ້ນໍາຂອງສູນກາງພັກກຳມະກອນ ຫວຽດນາມ, ຂອງແນວໂຮມ ແລະ ລັດຖະບານຫວຽດນາມ ສາທາລະນດລັດ ປະຊາທິປະໄຕ ແລະ ລັດຖະບານຕໍ່ຕ້ານລາວ, ໄຊຊະນະພາກເໜືອແມ່ນ ໄຊຊະນະຂອງຈິດໃຈກຳມະກອນສາກົນສູງສຸດ, ໄຊຊະນະແຫ່ງການຮ່ວມມືຕໍ່ສູ້ລະຫວ່າງ ທະຫານປະຊາຊົນ ຫວຽດນາມ ແລະ ທະຫານປົດປ່ອຍລາວ, ລະຫວ່າງປະຊາຊົນສອງປະເທດຫວຽດນາມ-ລາວ. ໃນການບັ້ນຮົບພາກເໜືອລາວ, ການປະສານການຕໍ່ສູ້ ທາງດ້ານການທະຫານ ສອງປະເທດ ໄດ້ພັດທະນາຂື້ນບົນໃບໜ້າໃໝ່, ເປັນຂີດໝາຍໃໝ່ຂອງການປະສານສົມທົບຕໍ່ສູ້ລະຫວ່າງທະຫານ ແລະ ປະຊາຊົນສອງຊາດ ນັບມື້ນັບຮັດແໜ້ນ, ມີປະສິດທິຜົນ ແລະ ມີໄຊຊະນະອັນຍິ່ງໃຫຍ່, ນຳພາລະກິດຕໍ່ສູ້ຕ້ານຈັກກະພັດ ຂອງສອງປະເທດ ມີຄວາມໝັ້ນຄົງທະນົງແກ່ນກ້າວສູ່ຄວາມມີໄຊຊະນະອັນໃໝ່ ແລະ ຍິ່ງໃຫຍ່ກວ່າເກົ່າ.

ວັນທີ 19 ພຶດສະພາປີ 1953, ໃນງານໂຮມຊຸມນຸມມິງຕິ້ງ ຊົມເຊີຍໄຊຊະນະ, ສົມເດັດ ສຸພານຸວົງ ກ່າວວ່າ "ຊຳເໜືອໄດ້ຮັບການປົດປ່ອຍ ແມ່ນໄຊຊະນະອັນຍິ່ງໃຫຍ່ຂອງການຕໍ່ສູ້ຂອງປະຊາຊົນລາວ... ແມ່ນຜົນສຳເລັດຂອງນ້ຳໃຈສາມັກຄີຕໍ່ສູ້ ຂອງປະຊາຊົນອ້າຍນ້ອງ ສອງຊາດ ຫວຽດນາມ-ລາວ, ແຫ່ງການຊ່ວຍເຫລືອໂດຍບໍ່ມີເງື່ອນໄຂຂອງປະຊາຊົນ, ທະຫານຫວຽດນາມ ເພື່ອດັບສູນທໍາລາຍສັດຕູໂຕດຽວກັນ". ຄວາມສາມັກຄີດັ່ງກ່າວເປັນຮາກຖານ, ຫົວວຂໍ້ເຮັດໃຫ້ທະຫານ ປະຊາຊົນສອງຊາດ ບຸກເອົາໄຊຊະນະ ອັນຍິ່ງໃຫຍ່ ໃນສົງຄາມຕ້ານສັດຕູໂຕດຽວກັນ, ສຳເລັດໜ້າທີ່ ພາລະກິດ ຍາດເອົາ ເອກກະລາດ ໃຫ້ສອງຊົນເຜົ່າ ຫວຽດ-ລາວ. ຫວນຄືນໄຊຊະນະຂອງບັ້ນຮົບ, ໃນປື້ມປະຫວັດສາດ " ເສັ້ນທາງສູ່ ດ໋ຽນບຽນຟູ້" ໂດຍສຳນັກພິມ ກອງທັບ ຈັດພິມ ປິ 1999, ອິກເທື່ອໜື່ອງ, ທ່ານພົນເອກ ຫວໍ໋ຫງວຽນຢາບ ໄດ້ຢ໊ນຢືນວ່າ: "ບັ້ນຮົບພາກເໝືອລາວ ໄດ້ປະສົບຜົນສຳເລັດທຸກໆເປົ້າໝາຍທີ່ວາງອອກໃນເບື້ອງຕົ້ນ. ລະດູບານໃໝ່ ປີ 1953 ເປີດສາກຄວາມຫັວງທີ່ຍິ່ງໃຫຍ່ໃຫ້ປະຊາຊົນບັນດາເຜົ່າຂອງສອງຊາດ ຫວຽດນາມ-ລາວ ໃນສົງຄາມ, ດ້ວຍການຮ່ວມມືຍຸດທະສາດອັນໃໝ່ ລະຫວ່າງ ການປະຕິວັດຂອງສອງຊາດ. ນັ້ນແມ່ນເຄື່ອງຫມາຍໃໝ່ໃນປະຫວັດສາດແຫ່ງຄວາມສາມັກຄີ ສະໜິດແໜ້ນ ຫວຽດ-ລາວ. ທັງເພື່ອນ ແລະ ເຮົາຍັງບໍ່ເຄີຍມີຈັກເທື່ອ ທີ່ຈຳນວນພົນຖືກບາດເຈັບ ແລະ ເສຍສະຫຼະຊີວິດ ຂອງທະຫານ ພຽງເລັກໜ້ອຍຄືໄຊຊະນະໃນບັ້ນຮົບນີ້,… ກອງທັບຂອງພວກເຮົານຳໄຊຊະນະກັບບ້ານ, ຍັງເຕັມໄປດ້ວຍພະລະກຳລັງຄືກັບວ່າຍັງບໍ່ທັນໄດ້ຜ່ານການສູ້ຮົບມາກ່ອນ. ແຕ່ລະຄົນຍັງຮັກສາໄວ້ ເຖິງຄວາມຮູ້ສືກ, ຮູບພາບອັນດີງາມຂອງໝູ່ເພື່ອນທີ່ເຮົາຕໍ່ສູ້, ປະຊາຊົນ ແລະ ດິນແດນລາວ. ບັນດາບ້ານນ້ອຍໆ ກັບບັນດາເຮືອນ ຮ້ານອັນສະຫງົບງຽບ, ປະຊາຊົນ ລູກຊາຍໃນປະຫວັດສາດຂອງການຕໍ່ສູ້ກັບຄວາມສາມັກຄີຂອງຫວຽດນາມ - ລາວ. ທ່ານບໍ່ເຄີຍໄດ້ຮັບໄຊຊະນະອັນໃຫຍ່ຫຼວງກັບການເສຍຊີວິດຈໍານວນຫນ້ອຍເຊັ່ນນີ້? ທີມງານຂອງພວກເຮົາກ່ຽວກັບເສັ້ນທາງກັບຄືນສູ່ໄຊຊະນະ, ຍັງເຕັມໄປດ້ວຍຜົນບັງຄັບໃຊ້ຊີວິດໃນເວລາທີ່ເລີ່ມຕົ້ນການສູ້ຮົບ. ແຕ່ລະຄົນຮັກສາຄວາມຮູ້ສຶກ, ຮູບພາບທີ່ດີກ່ຽວກັບການຕໍ່ສູ້, ປະຊາຊົນເອື້ອເຝື້ອເພື່ອແຜ່, ພິທີຜູກແຂນ, ຈັງຫວະຟ້ອນ ລຳວົງ, ບົດເພງ ຈຳປາ…"

（ຫັດທະບູນ）